Siguran sam da ubrzan i održiv privredni razvoj, a čije će rezultate građani Bosne i Hercegovine osjetiti na svom životnom standardu, može da riješi veliki broj problema u Bosni i Hercegovini koji se u ovom trenutku čine jednostavno nerješivim. I zbog toga će u cjelokupnom fokusu novog Savjeta ministara prevashodno biti ekonomija – istakao je u četvrtak (21. novembar) u svom prvom obraćanju javnosti Zoran Tegeltija, član Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) kojeg je 19. novembra zvanično imenovalo Predsjedništvo Bosne i Hercegovine za kandidata za predsjedavajućeg Savjeta ministara BiH.
Tegeltija je i poručio da ima spreman program rada koji će predstaviti u Parlamentu BiH kada za to dođe vrijeme.
Kazao je i da politička pitanja, koja mogu biti kamen spoticanja, ne smiju biti smetnja u radu novog Savjeta ministara BiH.
“Trudićemo se da Savjet ministara ne bude mjesto gdje će se politička pitanja sučeljavati, bar ona koja ne moraju, već ćemo vidjeti da to prije svega rješavaju lideri političkih partija, i u onim organima koji za to imaju nadležnost, a tu prije svega mislim na Predsjedništvo Bosne i Hercegovine”, poručio je Tegeltija.
Po čemu pamte Tegeltiju?
Zoran Tegeltija je bio ministar finansija Republike Srpske u dva mandata – u vladi premijera Aleksandra Džombića od 2010. do 2014. godine, te u vladi premijerke Željke Cvijanović od 2014. do 2018. godine.
Siniša Vukelić, urednik portala Capital.ba, kaže da će ovaj period ministrovanja Zorana Tegeltije ostati upamćen po enormnom zaduženju Republike Srpske i propasti bankarskog sektora.
“Za vrijeme njegovog mandata došlo je do 170 miliona evra zaduživanja na bečkoj berzi pod krajnje sumnjivim uslovima i nikada otkrivenim investitorima, po mnogo većoj kamati nego što bi to bilo urađeno na domaćem tržištu kapitala. Takođe, za vrijeme njegovog mandata su propale tri banke u Republici Srpskoj: Bobar banka, Balkan Investment Banka i Banka Srpske. Otkriveno je da Agencija za bankarstvo, koja je u njegovom resoru, nije uradila svoj posao. Dokumentovali smo brojne nalaze u kojima se vidi da su oni znali za sve te propuste u poslovanju ovih banaka, a ništa nije preduzeto da se to spriječi”, ističe Vukelić.
Balkan investment Banka, čiji je osnivač bila litvanska Ukio grupa, kojoj je banka služila za poslovanje u fabrici glinice Birač u Zvorniku, koja je takođe bila u vlasništvu Ukio grupe, je 2013. godine bila u velikim gubicima koji su prevazilazili kapital banke.
U izjavi za medije, 8. aprila 2013. godine, Zoran Tegeltija, tadašnji ministar finansija Republike Srpske, ovim povodom u Banjaluci je kazao:
“Vlada Republike Srpske je odlučna da zaštiti svoj i ulog građana Republike Srpske u Balkan Investment Banci i neće dozvoliti da bude ugroženo njeno poslovanje.”
Stoga je 2013. odlukom Vlade Republike Srpske izvršena dokapitalizacija ove banke u iznosu 30 miliona maraka (15 miliona evra), čime je entitetska Vlada postala većinski akcionar ove banke koja je preimenovana u Banku Srpske.
Kraj banke Vlade Republike Srpske
Banka Srpske u većinskom vlasništvu entitetske Vlade zvanično je likvidirana 2016. godine, samo tri godine nakon preuzimanja litvanskih investitora, a u njoj je ostalo zarobljeno oko 120 miliona maraka (60 miliona evra) depozita javnih preduzeća, institucija i građana.
Samo godinu ranije, likvidirana je i Bobar banka, a šteta nastala likvidacijom ove i banke Srpske ukupno se procjenjivala na 250 miliona maraka (125 miliona evra). Nikada nije utvrđeno i gdje je nestalo deset miliona maraka (pet miliona evra) iz ove banke.
Vukelić dodaje i da je u vrijeme Zorana Tegeltije na čelu entitetskog Ministarstva finansija, Investiciono razvojna Banka Republike Srpske (IRB RS) dijelila sumnjive kredite.
“Zoran Tegeltija će ostati upamćen i kao ministar finansija pod kojim je Investiciono razvojna banka dijelila stotine miliona maraka sumnjivih kredita bez kolaterala i adekvatne garancije pravnim licima povezanih stranački ili rodbinski sa partijama na vlasti, koja nikada nije došla pod kontrolu Agencije za bankarstvo Republike Srpske. Isto tako, ta Investiciono razvojna banka tri godine ili više nije podnijela izvještaj o svom radu Narodnoj skupštini Republike Srpske”, podsjeća Vukelić.
Još jedna afera
Ekonomistica Svetlana Cenić ističe da će Tegeltija ostati upamćen i po nerazjašnjenoj aferi Fabrike glinice Birač, iz koje su putem Balkan Investment Banke litvanski investitori iz Republike Srpske izvukli oko 500 miliona evra, a da su brojna pitanja ostala bez odgovora.
“Šta se sve tu dešavalo, čija su potraživanja, pa ko je prebacio novac, gde su Litvanci nestali i gde su otišli, pa ko je pokrenuo optužnicu. Posle se dešava i Balkan Investment Banka koja je bila praonica para za litvanske investitore, pa ona prerasta u Banku Srpske što je bilo skandalozno, jer je ona služila kao protočni bojler za novac”, ističe Cenić.
I još jedan neuspjeli projekat
Treba istaći i da je Zoran Tegeltija jedini ministar finansija kojem je Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske dala negativno mišljenje na revizorski izvještaj o izvršenju budžeta 2017. godine zbog čega je pod političkim pritiskom ostavku podnio tadašnji glavni revizor Duško Šnjegota.
Naime, u revizorskom izvještaju o stanju u budžetu entitetska Glavna služba za reviziju utvrdila je da je Vlada Republike Srpske uzimala kredite u ime fondova i javnih institucija, bez njihovog znanja, te je utvrdila i da je stvarni deficit u budžetu Republike Srpske 175 miliona maraka (87,5 miliona evra), a ne 45 miliona maraka (22,5 miliona evra) kako je prikazalo entitetsko Ministarstvo finansija u svom izvještaju, na čijem je čelu tada bio Tegeltija.
Podsjećamo i na propali projekat proizvodnje električnih automobila u Republici Srpskoj koji je inicirala entitetska Vlada 2012. godine, osnivajući Javno preduzeće Nikola Tesla, a za direktora imenovala Dragana Vučetića.
Iako je tadašnja opozicija kritikovala Vladu zbog Vučetićevog imenovanja, jer su isticali da mu je propalo nekoliko privatnih biznisa kao što su Agromehanika, pilana u Nevesinju i neke druge, koje su iza sebe ostavile milionske dugove, za Tegeltiju ovo nije bila naznaka da će projekat biti neuspješan.
“Njegovi neuspješni privatni projekti su njegovi neuspješni privatni projekti. Ovo je javna firma i to je nešto sasvim drugo”, kazao je u aprilu 2013. tadašnji ministar finansija Republike Srpske Zoran Tegeltija.
Vlada Republike Srpske nakon toga bila je garant ovoj kompaniji kod komercijalnih banaka prilikom uzimanja kredita od 12 miliona maraka (šest miliona evra) dok je Investiciono-razvojna banka Republike Srpske (IRB) odobrila dodatnih pet miliona maraka (2,5 miliona evra).
Već 2015. godine projekat je propao, istražni organi Republike Srpske su Vučetića u junu 2015. osumnjičili da je kao direktor Javnog preduzeća Nikola Tesla zloupotrijebio službeni položaj i počinio poslovnu prevaru, čime je ovom preduzeću uzrokovao štetu od 1,1 milion maraka (550 hiljada evra), a on je napustio zemlju.
Zvanični podaci
Kada su u pitanju podaci iz zvanične biografije, u njoj se navodi da je Zoran Tegeltija rođen 29. septembra 1961. godine u Mrkonjić Gradu, gdje je završio osnovnu školu i gimnaziju.
Godine 1986. je diplomirao na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu. Magistrirao je 2004. godine, a zatim 2007. godine i doktorirao na Univerzitetu Karić u Beogradu.
Oženjen je i ima dvoje djece.
Između ostalog, bio je zaposlen u Rafineriji nafte u Brodu, Poreskoj upravi Republike Srpske i Republičkoj upravi carina Republike Srpske.
U periodu od 2000. do 2002. godine bio je poslanik Narodne skupštine Republike Srpske, a nakon toga predsjedavajući Državne komisije za granične prelaze Bosne i Hercegovine.
U dva mandata bio je i načelnik opštine Mrkonjić Grad od 2004. do njegovog izbora za ministra finansija Republike Srpske 29. decembra 2010. godine.
Nakon opštih izbora u BiH 2018., Zorana Tegeltiju je nominovao Milorad Dodik za predsjedavajućeg Savjeta ministara BiH.
PIŠE: Gojko Veselinović, RFE