Renomirani novinar Ed Vulijam (Vulliamy) u svojoj kolumni za britanski “The Guardian” pita se zbog čega se međunarodna zajednica toliko drugačije danas odnosi prema Ukrajini danas u odnosu na to kako se odnosila prema Bosni i Hercegovini.
Vulijam je tokom rata izvještavao iz Bosne i Hercegovine.
– Ali prije 30 godina ove sedmice, došlo je do sličnog zločina u Bosni i Hercegovini. Dana 6. i 7. aprila prije tri decenije, kada su SAD i EU priznale bosansku republiku, srpski snajperisti i artiljerci koji podržavaju Rusiju otvorili su vatru na prijestolnicu Sarajevo, pokrenuvši najgori pokolj u Evropi od Trećeg Rajha – do sad, molimo se da Ukrajina ne preuzme tu groznu titulu, ako već nije – piše on za The Guardian.
Velika razlika između dešavanja u BiH i Ukrajini
Vulijam kaže da iz Sarajeva sada dolaze poruke podrške narodu Ukrajine, tumačeći ih kao “Mi stojimo uz vas, ne samo zato što se slažemo s vama, već i zato što smo preživjeli to”. Ističe da ipak postoje velike razlike između onog što se sad događa u Ukrajini i onog što se desilo u BiH.
– Dok se većina Zapada s pravom okuplja oko Ukrajine, uragan nasilja nad bosanskim muslimanima i Hrvatima katolicima naišao je na zbunjenost, apatiju među takozvanom međunarodnom zajednicom koja se skoncentrisala na smirivanje agresora, Srba i bosanskih Srba – navodi on.
Dodaje da su u Britaniji predvodnici takvog stava bili upravo ljudi koji se sada opisuju kao velikani Konzervativne stranke: Džon Mejdžor (John Major), Daglas Hurd (Douglas), Malkom Rikfind (Malcolm), te da su imali u tome saveznika u organiziranoj i intelektualnoj ljevici.
– Dok je Zapad naoružao ukrajinski otpor, embargo na oružje sa svih strana je zarobio vojsku BiH i “omogućio agresoru proračunatu, nadmoćnu vojnu prednost – piše Vulijam i dodaje da, “dok noćna mora u Ukrajini tjera “međunarodnu zajednicu” da traži rješenje u roku od tri sedmice, to se u Bosni oteglo tri godine”.
Vulijam u daljem tekstu piše da je u ovoj sedmici 1992. godine počela dugotrajna opsada Sarajeva, samo osam godina nakon što je taj grad bio domaćin Zimskih olimpijskih igara. Ističe da je tokom rata u BiH većina Bošnjaka istočne Bosne ubijeno ili raseljeno, da su mnoge žene bile zatočene u logorima za silovanje, te da su sela i džamije zapaljene ili napadane u izolovanim “sigurnim zonama” koje su proglasile Ujedinjene Nacije.
Vulijam navodi da je bio dio novinarskog tima koji je otkrio “gulag koncentracionih logora za muslimanske i katoličke zatvorenike” u augustu 1992. godine, koji su bili otvoreni od maja te godine, a gdje su hiljade ljudi bilo ubijeno, mučeno i silovano.
Tri “krvave” godine kasnije, u julu 1995. godine, oko 8.000 muškaraca i dječaka pogubljeno je “po brzom postupku” u roku od pet dana nakon pada “zaštićene zone” Srebrenice, navodi on, te dodaje da su žrtve ovog genocida upravo “isporučili ubicama” one sile i vojnici UN-a koji su obećali da će ih zaštiti.
Bosna nije samo pitanje prošlosti
– Bosna nije samo pitanje prošlosti – zaključuje Vulijam, te spominje otvoreno pismo raznih balkanskih i mirovnih grupa koje su upozorile na pojačane tenzije “koje stvaraju ruski saveznici među Srbima i bosanskim Srbima, koji teže odvajanju “Donbasa” bosanskih Srba od BiH”.
– Zašto nije bila i nije sada bitna Bosna kao što je to, s pravom, Ukrajina? Marširajući kroz plavo-žuto more ljudi u Londonu prošle subote, bilo je potresno podsjetiti se na nekolicinu demonstranata prije 30 godina za Bosnu (čije su boje bile iste) – navodi on.
– Da smo imali samo desetinu javne podrške koje ima Ukrajina, i dvadesetinu vojne podrške, rat bi bio zaustavljen, sto hiljada života bi bilo spašeno, kao i te tri izgubljene godine i domovi miliona ljudi – izjavio je Damir Šagolj, koji je sluzio u vojsci Bosne i Hercegovine a sada je fotograf i dobitnik Pulitzerove nagrade.
Vulijam navodi da su većina ubijenih i raseljenih u BiH bili “slavenski muslimani” te da neki od onih koji su preživjeli misle da je upravo to bio razlog za nedostatak volje zapada da im pomogne.
Međutim on ističe da su mnoge žrtve bili bosanski Hrvati katolici, te da se isti stav međunarodne zajednice odnosio i na uništenje Vukovara.
Šta je moralno s modernom opsadom glavnog grada?
Vulijam piše kako pokušava da prepozna razloge za tako različit pristup zapada prema Ukrajini i BiH, navodeći da bi jedan od njih mogao biti činjenica da je Rusija nuklearna sila, što predstavlja prijetnju svima.
Predsjednik Srbije Slobodan Milošević nije imao takav arsenal, navodi on, te dodaje da je “gotovo svaki reporter sa terena u BiH, i većina vojnih analitičara” znalo da bi “48 sati pažljivo ciljanih zračnih napada NATO-a mogli okončati zločin”, kao što se i desilo na kraju, 1995. godine.
– Dakle, bilo je još više razloga da se izvrši takav napad u bilo koje vrijeme između 1992. i 1995. godine, bez rizika od širenja rata – zaključio je.
On navodi i mogućnost da je ono što se desilo u BiH bilo više “komplikovano” nego ono što se dešava u Ukrajini, i da su oni koji su vodili politiku “smirivanja” promovisali ideju da je konflikt u BiH rezultat “drevne etničke mržnje”.
– Ali šta je komplikovano ili moralno i politički zbunjujuće u vezi sa “etničkim čišćenjem (…) koncentracionim logorima, logorima silovanja i smrti i modernom opsadom glavnog grada Evrope? Za Kijev čitajte o Sarajevu, i obrnuto, a za Mariupolj, o Goraždu ili Srebrenici – piše Vulijam.
Ističe da bi kolumne trebalo da se završavaju odgovorima, a ne pitanjima, međutim kaže da ih on nema.
Saradnja sa nasiljem u BiH
Vulijam zatim postavlja niz pitanja:
– Zašto je bilo u redu sarađivati u BiH sa nasiljem koje je sada ponovio Putin?
A poslije toga, u javnoj sferi, zašto bi bilo u redu da se austrijskom piscu Peteru Handkeu dodjeli Nobelova nagrada, kao što se desilo 2019. godine, kada je on pisao hvalospjeve o projektu “Velike Srbije” i održao govor na sahrani predsednika Miloševića koji je bio arhitekta genocida i da navodno liberalna feministkinja Olga Tokarczuk laskavo uhvati Handkeovu ruku, prihvatajući svoju nagradu, dok majke Srebrenice u suzama demonstriraju vani?
Da bivša trockistkinja Kler Foks (Claire Fox), Brexit zvijezda GB News-a i RT-a, kao i BBC radija, koja insistira da su koncentracioni logori bili izmišljotina, postane baronesa? Zašto BiH nije bila i nije bitna, kao što je to sada apsolutno Ukrajina? Pitanje me zbunjuje – a odgovor mi je izmiče – još od aprila 1992. godine. Ali i dok gledam kako se historija ponavlja, nikad više nego sada – napisao je Vulijam u kolumni za The Guardian.
Piše: Ed Vulliamy/ The Guardian