U regionu zapadnog Balkana je proteklih mjeseci nakon više godina deflacije došlo do naglog povećanja cijena, navedeno je u novom kvartalnom izvješaju o stanju ekonomija zemalja kandidata i potencijalnih kandidata za članstvo u EU Evropske komisije.
Inače, u Evropskoj centralnoj banci ističu da su u evrozoni, za koju je konvertibilna marka BiH direktno vezana, glavni faktori za povećanje inflacije početkom ove godine problemi u snabdijevanju i smanjena proizvodnja zbog kovida, koja je sada izazvala manjak robe, a problem predstavlja i smanjena proizvodnja čipova, što se odražava na cijene automobila, elektronike i druge robe u kojoj se koristi informaciona tehnologija.
Kada je riječ o BiH, u izvještaju naglašavaju da je još početkom 2021. godine u BiH deflacija, odnosno smanjenje cijena, bila 1,2 odsto u odnosu na isti period lani.
“Povećanje cijena je krenulo u aprilu, kada je inflacija iznosila 0,9 odsto, a dodatno je porasla u maju 1,7 odsto. Pritisak je prouzrokovan prvenstveno u sektoru transporta, ali su cijene tekstila nastavile pad za otprilike deset odsto”, naglasili su oni.
Što se tiče cijena hrane i bezalkoholnih pića, za koje je naglašeno da čine 32 odsto potrošačke korpe, istaknuto je da su u aprilu i maju porasle za jedan do 1,5 odsto, dok su alkohol i cigarete skuplji za oko dva odsto.
U periodu kada još nije počela inflacija, u Evropskoj komisiji ističu da su plate realno porasle za četiri odsto, a da je glavni pokretač bio odliv radne snage.
Američka i Evropska centralna banka predviđaju da će inflacija sigurno nastaviti barem do kraja godine, a da će onda cijene početi da se stabilizuju. Ako se ova predviđanja pokažu tačnim, može se očekivati i da će cijene u BiH nastaviti da rastu i da bi do kraja godine mogle biti više i do deset odsto u odnosu na vrijeme pred koronu. U Američkoj centralnoj banci, pak, upozoravaju i da neke cijene koje sada rastu su padale u vrijeme korone, pa se može činiti da je inflacija mnogo veća nego što su cijene realno porasle.
U Njemačkoj, za čije tržište je BiH vezana, ističu da je za dio inflacije odgovoran i rast cijena fosilnih goriva zbog plaćanja CO2 emisija, a i oni predviđaju da će cijene u toj zemlji rasti barem do kraja godine.
U izvještaju Evropske komisije su navedene i neke pozitivne vijesti, koje se odnose na jačanje izvoza, uopšteno potrošnje i industrijske proizvodnje, što se tumači znakom da počinje oporavak poslije pandemije.
“Podaci potvrđuju da je oporavak u prvih pet mjeseci ove godine podržan industrijom i proizvodnjom električne energije. U maju je industrijski rast iznosio 15,2 odsto u odnosu na isti period lani, a baziran je na snažnom rastu proizvodnje kapitalnih dobara i široke potrošnje”, naglasili su oni.
U BiH je u prvom kvartalu, kako je istaknuto, registrovano 22.000 manje zaposlenih nego lani, odnosno 2,2 odsto, ali je, kako su naglasili, u istom periodu registrovana zaposlenost bila veća za 4,6 odsto nego godinu dana ranije. Najviše novonezaposlenih je došlo iz sektora trgovine ili usluge, a novozaposleni uglavnom dolaze iz informacionih tehnologija i iz sektora zdravstva.