Republički pedagoški zavod Republike Srpske promijenio je nastavni plan i program za predmet historije za deveti razred osnovnih škola na području ovog bosanskohercegovačkog entiteta.
Novinar i književnik Aleksandar Bursać istakao je da je već prije nekoliko godina minimizirano izučavanje opće historije u kontekstu općeg znanja i kulture, a na uštrb nacionalne historije. Međutim, smatra da se ovim potezom otišlo korak dalje.
Dakle, shodno objavljenim fotografijama ovog nastavnog plana i programa učenici historije devetog razreda će učiti o Radovanu Karadžiću i Ratku Mladiću, ali ne kao o ratnim zločincima već kao o komandantima i ratnim herojima.
Osim toga, uvedena je i nova tema pod nazivom: “Republika Srpska i Odbrambeno-otadžbinski rat” i ona će se izučavati 10 nastavnih časova što će trajati zapravo pet sedmica.
U lijevoj koloni nalaze se “ishodi znanja” tj. šta treba učenici da znaju. U srednjoj koloni nalaze se nastavne jedinice i pojmovi koji se moraju obraditi, a u desnoj koloni – korelacija sa drugim nastavnim predmetima.
Jedan od pojmova koji je uveden je i “nesretni dječak Spomenko Gostić”, dijete bez skrbi koje je bilo otjerano u rat i smrt.
Dodan je i pojam Andrićgrad, a kojeg Bursać naziva “Disneylandom srpskog nacionalizma i mjestom pranja novca”.
Činjenice o ratu u BiH
Dakle, u obrazovnom sistemu RS mladi će učiti da je u Bosni i Hercegovini bio “odbrambeno-otadžbinski rat”, a ne rat u BiH u kojem je stradao veliki broj građana, a najviše bošnjačkog i hrvatskog, odnosno, nesrpskog stanovništva.
Samoproglašena “Republika srpskog naroda u BiH”, predvođena Radovanom Karadžićem, uz podršku režima Slobodana Miloševića u Srbiji i Jugoslovenske narodne armije (JNA), pokrenula je rat koji je trajao od aprila 1992. do kraja 1995. godine. Njihova kampanja u Bosni i Hercegovini se oslanjala na politiku i taktiku “etničkog čišćenja” silom zaposjednute teritorije od bošnjačkog i hrvatskog stanovništva u cilju stvaranja ‘Velike Srbije’.
U aprilu 1992. godine jedinice JNA počele su granatirati glavni grad Bosne i Hercegovine, a ubrzo su im se pridružile i paravojne formacije lojalne Radovanu Karadžiću.
Vojska Republike Srpske (VRS) je nastavila napredovanje tokom 1992. godine, vršeći posebno razaranje po istočnoj Bosni.
Pred kraj rata, tačnije, u julu 1995. godine desilo se jedno od najvećih stradanja gdje je, također, na području istočne Bosne – u Srebrenici, počinjen genocid.
Grad Srebrenica u istočnoj Bosni bio je enklava pod kontrolom bosanskih Muslimana, odnosno Armije Republike BiH (ABiH).
Genocid se sastojao od masovnih, planski provedenih ubistava zarobljenih bošnjačkih muškaraca i dječaka između 12 i 77 godina. Desio se u regionu Srebrenice, a izvršile su ga Vojska Republike Srpske pod komandom generala Ratka Mladića, te paravojna formacija “Škorpioni”, zajedno s nekoliko stotina grčkih i ruskih volontera.
Događaj se smatra jednim od najvećih masakara u Evropi od Drugog svjetskog rata, u kojem je ubijeno preko 8.000 ljudi.
Presude ratnim zločincima
Ratni zločinci Radovan Karadžić i Ratko Mladić su osuđeni na doživotnu kaznu zatvora.
Radovan Karadžić je 2019. godine pravosnažno osuđen na doživotnu kaznu zatvora.
Karadžića, jednog od osnivača Srpske demokratske stranke, koji je od 17. decembra 1992. bio predsjednik Republike Srpske i vrhovni komandant njenih oružanih snaga, Žalbeno vijeće Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove u Hagu proglasilo je krivim za genocid u Srebrenici, ipak Vijeće je potvrdilo prvostepenu presudu u tački jedan proglasivši da nije kriv za genocid u sedam bh. općina.
Također, Žalbeno vijeće Međunarodnog rezidualnog mehanizma za kaznene sudove u Hagu potvrdilo je četiri udružena zločinačka poduhvata (UZP) u presudi, uključujući UZP za Sarajevo, UZP za Srebrenicu, sveobuhvatni UZP i UZP za uzimanje talaca.
Govoreći o ubistvima nakon pada Srebrenice, Vijeće je utvrdilo da je znao za ubistva u julu 1995.
Ratni zločinac Ratko Mladić je 2017. godine pravosnažno osuđen na doživotni zatvor.
Mladić je osuđen po 10 tačaka optužnice. On je prvostepenom presudom proglašen krivim za genocid u Srebrenici, istrebljenje, progon i zločin protiv čovječnosti, ubistvo, deportacije, nehumano i prisilno premještanje, terorisanje i kršenje zakona i običaja ratovanja, protivpravni napadi na civile i uzimanja talaca.
Ratko Mladić je netom prije samog izricanja presude udaljen iz sudnice zbog neprimjerenog ponašanja. Tokom izricanja presude Mladić je imao i ljekarski pregled, ali je suđenje nastavljeno.
Slobodan Milošević nije dočekao presudu budući da je 11. marta 2006. preminuo tako da mu suđenje nikada nije ni okončano.
Slobodan Milošević bio je dio udruženog zločinačkog pothvata u BiH i Hrvatskoj, navodi se u presudi Međunarodnog rezidualnog mehanizma za kaznene sudove u Haagu protiv bivših čelnika Službe državne sigurnosti Srbije Jovice Stanišića i Franka Simatovića.
Baš je zato od historijskog značaja da je Pretresno vijeće u presudi Stanišiću i Simatoviću utvrdilo postojanje udruženog zločinačkog pothvata čiji je član bio i Slobodan Milošević.
Ko je Spomenko Gostić?
Dječak o kojem će učenici izučavati i čije ime je uvedeno u nastavni plan i program – Spomenko Gostić bio je najmlađi borac Vojske Republike Srpske koji je poginuo 1993. u 15. godini života.
Posthumno je odlikovan ove godine medaljom za hrabrost “Miloš Obilić”. Mediji i vlast u RS ga smatraju velikim herojem.
Andrićgrad
Idejni tvorac Andrićgrada u Višegradu je Emir Kusturica, proslavljeni režiser koji je ovaj kompleks izgradio uz finansiranje Vlade RS.
On je izgrađen u spomen na nobelovca Ivu Andrića, međutim, njegovo postojanje je obavijeno spornim posjetama, isticanjem osoba koje su i više nego kontroverzne. Jedan od takvih bio je i nobelovac Peter Handke, književnik koji je poznat po negiranju genocida u BiH.
Osim toga, Višegrad i njegova okolica su prepoznatljivi po muralima posvećenim ratnim zločincima dok je Andrićgrad bio i predmet inspekcijskih nadzora budući da je Kusturica uspio napraviti dug od 1,2 miliona KM te da je bio dužan u tom iznosu platiti porez na dodanu vrijednost.
Shodno navedenom, postavlja se pitanje da li je vrijeme da se stane u kraj relativizaciji zločina i presuđenih ratnih zločinaca kao i omalovažavanju ljudskih žrtava?
Bursać je taj problem sročio u ovoj izjavi:
“Kao pojam da je obavezno da se obradi i Ratko Mladić i drugi. Naravno, zločinci su predstavljeni kao heroji. O genocidu, zločinima i etničkom čišćenju nesrba ni pomena. Ponavljam, ovo je zvanični školski plan i program, na 49% teritorije BiH, a ne pijančevanje ispred seoske zadruge. Hoće li neko reagovati?”.