Problem ekstremnog zagađenja zraka u Sarajevu dospio je i u fokus svjetske javnosti, nakon što je o situaciji u glavnom gradu Bosne i Hercegovine izvijestila i međunarodna agencija Reuters.
Prema navodima Reutersa, vlasti u Sarajevu su u srijedu izdale upozorenje o lošem kvalitetu zraka i uvele niz hitnih mjera, uključujući zabranu kretanja za određene automobile i kamione. Odluka je uslijedila nakon što je Sarajevo tokom prethodne dvije večeri proglašeno najzagađenijim gradom na svijetu, prema podacima švicarske kompanije za praćenje kvaliteta zraka IQAir.
Vlada Kantona Sarajevo reagovala je nakon što je nivo zagađenja dostigao opasne vrijednosti, usljed višednevne magle i smoga koji su se zadržali nad gradom sa oko 350.000 stanovnika. U sklopu mjera, zabranjen je saobraćaj kamionima težim od 3,5 tone, kao i vozilima koja ne ispunjavaju standarde Evropske unije. Također su obustavljeni građevinski radovi na otvorenom, dok su javna okupljanja na otvorenim prostorima zabranjena.
Stručnjaci ističu da ključni izvori zagađenja dolaze iz domaćinstava i saobraćaja. Procjenjuje se da oko 40.000 domaćinstava u Sarajevu tokom zime koristi drva i ugalj za grijanje, dok značajan dio zagađenja proizvodi i transportni sektor.
„Samo 500 domaćinstava je dobilo plinske peći zahvaljujući međunarodnoj pomoći“, rekao je Anes Podić iz ekološke organizacije Eko Akcija, dodajući da je u Sarajevu registrovano oko 180.000 vozila.
Geografski položaj Sarajeva dodatno pogoršava situaciju. Grad se nalazi u dolini okruženoj planinama i brdima, što pogoduje pojavi temperaturne inverzije. Taj fenomen zadržava hladniji zrak i zagađivače iz saobraćaja i sagorijevanja fosilnih goriva blizu tla, a u kombinaciji s maglom smog se može zadržavati danima.
Bosna i Hercegovina se, prema dostupnim podacima, nalazi među evropskim državama s najvišim nivoom zagađenja finim lebdećim česticama PM2.5. Podaci Svjetske banke pokazuju da sagorijevanje čvrstih goriva za grijanje domaćinstava učestvuje u zagađenju s oko 50%, dok transportni sektor doprinosi s približno 20%.
Enis Krečinić iz Hidrometeorološkog zavoda Federacije BiH naveo je da je dozvoljena koncentracija čestica PM2.5 prekoračena tokom više od 100 dana u godini. Dodatno zabrinjavaju podaci Svjetske zdravstvene organizacije, prema kojima Bosna i Hercegovina ima petu najvišu stopu smrtnosti povezanu sa zagađenjem zraka u svijetu.
Svjetska banka procjenjuje da zagađenje PM2.5 godišnje uzrokuje oko 3.300 preranih smrti u Bosni i Hercegovini, uz ekonomski gubitak koji prelazi 8% bruto domaćeg proizvoda.
Na zdravstvene posljedice dugotrajnog izlaganja zagađenom zraku upozorila je i pulmologinja Aida Forto, ističući da fine čestice mogu doprinijeti razvoju raka pluća, te da predstavljaju poseban rizik za trudnice, djecu, starije osobe i hronične bolesnike.