Deklaracija o položaju srpskog naroda u Crnoj Gori trebala bi se naći na dnevnom redu Skupštine Republike Srpske u utorak (18. februara), a povod je Zakon o slobodi vjeroispovijesti, usvojen 27. decembra 2019. u Skupštini Crne Gore.
Predlagač Deklaracije je Nebojša Vukanović, poslanik kluba opozicione Srpske demokratske stranke (SDS), koji je inicijativu uputio u entitetski parlament 10. februara 2020. godine.
U Deklaraciji koju je predložio Vukanović, jedan od 13 SDS-ovih poslanika, od ukupno 81 u Skupštini Republike Srpske, izražava se “duboka zabrinutost zbog položaja Srba u Crnoj Gori i učestalih primjera kršenja osnovnih ljudskih i građanskih prava srpskog naroda”.
Stanje u Crnoj Gori pred poslanicima Republike Srpske
U Prijedlogu deklaracije traži se od entitetskog parlamenta “da osudi diskriminaciju Srba u Crnoj Gori i napade na Srpsku pravoslavnu crkvu, te da se usprotivi Zakonu o slobodi vjeroispovijesti u Crnoj Gori i pokušajima oduzimanja imovine Srpskoj pravoslavnoj crkvi”.
Kakav je stav vlasti RS?
Neizvjesno je da li će prijedlog deklaracije prihvatiti parlamentarna većina koju čine Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), Demokratski narodni savez (DNS), Socijalistička partija (SP), Demokratski savez (DEMOS), Ujedinjena Srpska te Narodni demokratski pokret (NDP).
Igor Žunić, šef kluba poslanika vladajuće Stranke nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) u Narodnoj skupštini Republike Srpske, izjavio je 11. februara za Radio Slobodna Evropa (RSE) da je zvanični stav njihove partije da po pitanju dešavanja u Crnoj Gori prate šta radi Srbija, koja još uvijek nije donijela nikakvu deklaraciju.
Zakon o vjeroispovijesti na talasu lažnih vijesti
Deklaraciju neće podržati predstavnici Bošnjaka u Parlamentu Republike Srpske, koji su okupljeni u klubu poslanika Zajedno za BiH.
Predsjedništvo Bosne i Hercegovine, koje vodi vanjsku politiku, još se nije oglasilo o najavi razmatranja deklaracije u Skupštini Republike Srpske.
Predlagač deklaracije, Nebojša Vukanović, očekuje podršku svih poslanika u entitetskom parlamentu za deklaraciju za koju tvrdi da nema cilj miješanja u unutrašnje stvari Crne Gore već da se isključivo bavi zaštitom osnovnih ljudskih prava.
Litije kroz RS
Tokom februara su održane litije u Republici Srpskoj zbog crnogorskog Zakona o slobodi vjeroispovijesti.
U Istočnom Sarajevu u nedjelju navečer, 16. februara je održan skup podrške Srpskoj pravoslavnoj crkvi i vjernicima u Crnoj Gori.
Na skupu su se mogle čuti parole “Cetinje i Podgorico, pozdravlja vas Istočno Sarajevo; Lovćene i Durmitore, pozdravlja vas Jahorina i Romanija”.
Moleban je služio mitropolit dabrobosanski Hrizostom.
Mitropolit je u obraćanju vjernicima istakao da je podrška “istinski bratska i crkvena, jer svaki Srbin koji je prisutan ima biološke veze sa braćom u Crnoj Gori, a crkvena jer su uvijek bili, jesu i biće jedna i jedinstvena Srpska pravoslavna crkva”.
Oko četiri hiljade vjernika iz svih dijelova Hercegovine su 9. februara u Trebinju, na jugu Hercegovine, održali moleban.
Oni su u nedjelju ujutro krenuli u litiji iz Mrkonjića, rodnog sela svetog Vasilija Ostroškog, prema Trebinju.
Zakon o slobodi vjeroispovijesti je usvojen je 27. decembra 2019. u Skupštini Crne Gore.
Izazvao je nezadovoljstvo u Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC), koja smatra da joj se primjenom ovog akta otuđuje imovina.
Za SPC sporna je pre svega formulacija zakona po kojoj će “svi vjerski objekti koji su bili imovina države Crne Gore prije gubitka njene nezavisnosti 1918. godine, a koji kasnije nisu na odgovarajući pravni način prešli u vlasništvo neke vjerske zajednice, biti prepoznati kao državna imovina i biće upisani kao kulturno blago”.
Od usvajanja Zakona, SPC predvodi proteste najmasovnije u Crnoj Gori, ali koji se održavaju i u Srbiji, na Kosovu, kao i bh. entitetu Republici Srpskoj.