Tri godine zatvora moći će bit će izrečeno svakome “ko, neposredno ili putem informaciono-komunikacionih tehnologija, objavi ili prikaže spis, portret, fotografiju, film, fonogram ili drugi sadržaj osobnog karaktera bez pristanka osobe koja je spis sastavila ili na koju se spis odnosi, koja je prikazana na portretu, fotografiji, filmu ili čiji je glas snimljen na fonografu ili bez pristanka osobe čiji se pristanak po zakonu traži”.
Prvi pasus je, zapravo, citirana odredba predloženih izmjena Krivičnog zakona Federacije BiH koju je Vlada Federacije BiH u decembru prošle godine uputila u parlamentarnu proceduru.
Prijedlog izmjena Krivičnog zakona FBiH
Ova odredba je prepisana iz Krivičnog zakona Republike Srpske.
“Ko objavi ili prikaže spis, portret, fotografiju, video-zapis, film ili fonogram ličnog karaktera bez pristanka lica koje je spis sastavilo ili na koga se spis odnosi, odnosno bez pristanka lica koje je prikazano na portretu, fotografiji, video-zapisu ili filmu ili čiji je glas snimljen na fonogramu ili bez pristanka drugog lica čiji se pristanak po zakonu traži, a takvo objavljivanje ili prikazivanje je imalo ili moglo da ima štetne posljedice po lični život tog lica, biće kažnjen novčanom kaznom ili kaznom zatvora do dvije godine”, piše u Krivičnom zakoniku RS.
Krivični zakon RS
Nermin Nikšić i stranke Trojke u saradnji sa HDZ-om sada preuzimaju pravnu stečevinu Republike Srpske i u Krivični zakon Federacije BiH žele ubaciti identičnu odredbu, s tim da bi kazna zatvora u Federaciji BiH bila još oštrija. Umjesto dvije godine iz RS, maksimalna kazna u Federaciji bi bila – tri godine zatvora.
Šta ovo znači u praksi?
S obzirom na to da u predloženim izmjenama nije jasno navedeno na koga i na šta se odnose ove odredbe, tužioci u FBiH će moći po svom nahođenju tumačiti spornu odredbu. Evo detalja:
U prvom dijelu odredbe piše “ko objavi”, što znači da ovom objavom mogu biti obuhvaćeni svi, pa tako i novinari čiji je osnovni posao objavljivanje. Dalje piše – ko objavi objavi ili prikaže “spis, portret, fotografiju, film, fonogram ili drugi sadržaj osobnog karaktera bez pristanka osobe koja je spis sastavila ili na koju se spis odnosi, koja je prikazana na portretu, fotografiji, filmu ili čiji je glas snimljen na fonografu ili bez pristanka osobe čiji se pristanak po zakonu traži” kaznit će se novčanom kaznom ili kaznom zatvora do tri godine.
U predloženo zakonu nije navedeno šta je spis. A spis, recimo, može biti i ugovor o kupovini nekretnine nekog od zvaničnika u BiH, što znači da bi objavom tog ugovora, a bez prethodne saglasnosti ministra, novinar mogao biti krivično gonjen. Ili, recimo, objavljivanje fotografije optuženih koji dolaze na sud bilo bi kažnjivo ukoliko novinar ili fotoreporter nema prethodnu saglasnost optuženog ili njegovog branioca.
Komentarišući odredbe Zakona RS, advokatica iz Banje Luke Jovana Kisin-Zagajac je za Nezavisne novine kazala: “Kao što smo kritikovali ostale članove i način na koji su definisani, odnosno nedovoljno definisani, tu stoji kritika i za ovaj član, pri čemu, naravno, kritiku ne ističemo na intenciju zakonodavca da zaštiti pravo na privatni život, nego na nedovoljno jasnu definiciju šta ulazi u tu sferu, a šta ne”.
Ona smatra da je problem u tome što je sam član nedorečen, te je ostavljeno puno prostora tužiocu da on utvrđuje da li je krivično djelo počinjeno ili nije.
“To će u konačnici zavisiti od toga da li je zaista povrijeđen nečiji privatni život ili ne. Ako okolnosti slučaja budu upućivale na to da određeni dokument ili snimak koji je sačinjen, ne zadire u nečiji privatni život, tu, prema mom mišljenju, ne bi trebalo da ima osnova za krivično gonjenje”, istakla je Kisin-Zagajac.
Vlada FBiH je spornu odredbu prepisala i dostavila Parlamentu Federacije BiH na usvajanje. Ovim odredbama se, faktički, novinarima prijeti ukoliko objave i povjerljive dokumente koje se, recimo, odnose na privatnu imovinu zvaničnika u BiH.
Podsjetimo, “Slobodna Bosna” jutros je izvijestila o upozorenju zastupnice u Predstavničkom domu Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine (FBiH) Jasmina Bišćević Tokić (SDA) koja je kazala da predložene izmjene i dopune Krivičnog zakona podstiču kriminalitet u FBiH i guše slobodu medija.