Novca za penzionere nema. Nema ni za niz drugih radnika uništenih preduzeća, neuvezanog radnog staža, niskih primanja. I činjenica je da vlast u Federaciji govori istinu. Novca nema. Deficit je veći od 536 miliona maraka. Ili konkretnije, za godinu dana potrošeno je više od 736 miliona. Utvrdili su tako revizori, a mi pitamo – gdje i u čije džepove je otišao novac?
U 2023. godinu Vlada Federacije ušla je sa suficitom od 200 miliona KM. Ipak, 2023. godinu završili su u deficitu od 536 miliona 377 hiljada. Pokazao je to izvještaj Ureda za reviziju institucija u FBiH. Od suficita do minusa od preko pola milijarde maraka, za samo 12 mjeseci. Iz Ureda za reviziju dalje navode da ne mogu potvrditi da je prošlogodišnji rebalans budžeta vršen na osnovu relevantnih pokazatelja u skladu sa Zakonom o budžetima, imajući u vidu značajna odstupanja u realizaciji planiranih prihoda i rashoda.
„Da planiranje prihoda i primitaka, te rashoda i izdataka nije vršeno na osnovu realnih ulaznih podataka, niti je njihovo izvršenje praćeno na adekvatan način, potvrđuje i činjenica da su prihodi i primici ostvareni manje za 1.100.945.576 KM, a rashodi i izdaci za 564.568.459 KM od planiranih. U cilju uravnoteženja budžeta FBiH nisu preduzimane adekvatne mjere shodno članovima 36. i 37. Zakona o budžetima u FBiH, što je imalo za posljedicu ostvareni deficit u iznosu od 536.377.117 KM“.
A, deficit bi, jasno je, bio i veći da se u godinu nije ušlo sa spomenutih 200 miliona suficita. Imajući u vidu da je i ovaj novac potrošen, dolazimo do cifre od preko 736 miliona KM. Postavlja se pitanje – gdje je novac? Iz Ministarstva finansija pravdanja kroz niz razloga – a mi izdvajamo neke.
Izostanak uplate prihoda od krajnjih korisnika uslijed nemogućnosti servisiranja obveza po osnovu kredita od strane JP AC FBiH i to u iznosu od 183 miliona KM. Izostanak planirane dividende od JP BH Telecom je također utjecao na smanjenje prihodovne strane u iznosu od 35 miliona KM.
Usvojene Izmjene i dopune Zakona o osnovama socijalne zaštite, zaštite civilnih žrtava rata i zaštite obitelji s djecom koje su rezultirale dodatnim rastom rashodovne strane i za čiju realizaciju je bilo potrebno osigurati dodatnih 67 miliona KM.
„Jasno je utvrdio revizorski nalaz da imamo deficit u budžetu. Jasno je rečeno da smo imali suficit na početku kad je došla Vlada FBiH u novom sazivu. Mislim da tome svako ozbiljan ne treba ništa posebno dodati“, kazala je Alma Kratina, zastupnica u Parlamentu FBiH.
Kad zbrojimo ove i druge iznesene stavke ministra, dolazimo do cifre od gotovo 630 miliona KM. Gdje je ostatak i gdje se izgubila razlika, jer 116 miliona nije malo. Vlast i opozicija, očekivano, imaju različito viđenje.
„I pored svih vaših pripremljenih prevara, zbog lažno ili nerealno planiranih prihoda, Ministarstvo finansija je u zakonskom roku izmirilo sve obaveze planirane budžetom, a koje su se odnosile na 2023. godinu. Za prvih osam mjeseci ove godine, ukupno otplaćeno preko 770 miliona KM već stvorenog duga, dok istovremeno novo zaduženje nije prešlo iznos od 342 miliona KM“, kazao je Aner Žuljević, zastupnik u Parlamentu FBiH.
Ekonomisti, pak, pojašnjavaju da je jedan od razloga deficita poremaćaj priliva i odliva sredstava. Jedan od razloga je i što budžetski dužnici ne izvršavaju svoje obaveze.
„Ovi aktuelni podaci o kojima se sada govori jesu faktički recidiv svih prošlih zbivanja. Oni poprimaju političku konotaciju, mada računovodstveno oni odražavaju jednu sliku jednog stanja“, kaže Željko Šain, profesor na Ekonomskom fakultetu UNSA.
Stanje je takvo da sa jedne strane Uprava za indirektno oporezivanje BiH konstantno bilježi rast prihoda od indirektnih poreza, koji se opet raspoređuju entitetima i Brčko distriktu, a s druge, vlast ide iz kredita u kredit da bi pokrila budžetske rupe. Zašto je to tako?
„Svaka vlada nastoji imati što manje socijalnih nemira i na taj način, udovoljavajući budžetskim korisnicima, ona nekada i svjesno ide protiv normalnih novčanih tokova“, dodaje profesor Šain.
Na kraju podsjećanje da se tokom ove godine Vlada Federacije zadužila za gotovo 342 miliona KM. A, ukupan dug entiteta na dan 31.12.2023. godine iznosio je 6 milijardi i 91 milion KM.