Predsjedništvo Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Đukanovića jednoglasno je u nedjelju, 10. jula, donijelo odluku da uskrati podršku Vladi Dritana Abazovića.
Neposredan povod je Temeljni ugovor sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) koji su većina ministara u Abazovićevoj Vladi izglasali u petak, 8. jula. DPS je konstatovao da Ugovor sa SPC značajno ugrožava državne interese Crne Gore.
Ocijenili su da je Vlada promijenila politički kurs koji je dogovoren prilikom njenog formiranja:
“Vlada je napustila prioritetni zadatak ispunjavanja obaveza iz agende evropskih integracija i ishitreno, neodgovorno i bez konsultacija sa stručnom javnošću ušla u zaključivanje Ugovora sa SPC čime je nanijela neprocjenjivu štetu državnim interesima Crne Gore.”
DPS u Skupštini Crne Gore ima 29 poslanika i klljučna je politička snaga koja je podržala manjinsku Abazovićevu Vladu, a u kojoj nema svoje ministre.
Vlada Dritana Abazovića formirana je 28. aprila, nakon što je oborena prethodna Vlada Zdravka Krivokapića u februaru ove godine na inicijativu upravo Dritana Abazovića, koji je u toj Vladi bio potpredsjednik.
Abazović pozdravio odluku DPS-a
Odmah nakon saopštenja DPS-a, oglasio se premijer Dritan Abazović koji je pozdravio odluku predsjedništva DPS-a:
“Odgovorno je i državnički kada nijeste u mogućnosti da pomognete državi, da joj makar ne odmažete. Vidjećemo šta je stav većine poslanika”, napisao je Abazović na twiteru.
Premijer Abazović je inicirao i sproveo proceduru kojom je usvojen tekst Temeljnog ugovora sa SPC uprkos upozorenjima iz vladajućih partnerskih stranaka, prije svega DPS-a, Socijademokratske partije i dijela manjinskih stranaka, kao i opozicionih Socijaldemokrata, o štetnosti tog Ugovora po interese Crne Gore.
Tokom rasprave u Vladi, Abazović je priznao da djelovi Temeljnog ugovora nisu u potpunosti usklađeni sa zakonima i Ustavom Crne Gore, ali je insistirao na njegovom usvajanju. Temeljni ugovor, nakon Vlade Crne Gore, treba da usvoji i Sinod SPC, a potom da Abazović i patrijarh SPC Porfirije dogovore datum i mjesto potpisivanja.
Šta predviđa Temeljni ugovor sa SPC?
- U Temeljnom ugovoru se navodi odvojenost Srpske pravoslavne crkve (SPC) i države Crne Gore;
- SPC se priznaje pravni subjektivitet i kontinuitet od 1219. godine;
- država Crna Gora garantuje SPC da u njenim objektima državni organi ne mogu preduzimati bezbjednosne mjere bez prethodnog odobrenja nadležnih crkvenih organa;
- SPC se daju javno pravna ovlašćenja;
- država garantuje SPC nepovredivost svojine i obavezala se da uknjiži i neupisane nepokretnosti u vlasništvu eparhija SPC u Crnoj Gori;
- otvorena je mogućnost uvođenja vjeronauke u javnim obrazovnim ustanovama.
I Socijaldemokratska partija, čiji su funkcioneri ministri vanjskih poslova i odbrane, najavila je pokretanje procedure za skraćenje mandata Skupštini Crne Gore.
Mitropolija SPC: Istrajati do kraja na Temeljnom ugovoru
Nakon odluke Predsjedništva DPS-a o otkzivanju podrške Vladi, oglasila se i Mitropolija SPC u Crnoj Gori, koja je pozvala one koji se zalažu da se Temeljnim ugovorom urede odnosi između Crkve i države, da odole svim pritiscima.
Iz Mitropolije crnogorsko primorske je ocijenjeno da Temeljni ugovor posmatraju kao namjeru da se dosadašnja diskriminacija i neravnopravnost SPC pravedno riješi.
“Svima koji učestvuju u ovom časnom poslu (usvajanju i sprovođenju Temeljnog ugovora) želimo puni uspjeh. Iskreno se nadamo da će odoljeti svim pritiscima i da će istrajati do kraja za dobro našeg društva i napretka Crne Gore”, navodi se u saopštenju Mitropolije SPC.
A mitropolit SPC Joanikije se založio za uvođenje vjeronauke u osnovnim državnim i srednjim školama:
“Roditelji koji žele da njihova djeca uče vjeronauku, imaju to pravo i država je dužna da im to pravo obezbijedi.”
Podsjetimo, Temeljnim ugovorom koji je Vlada usvojila predviđena je mogućnost uvođenja vjeronauke u javnim obrazovim ustanovama.
Ipak, mitropolit Joanikije konstatuje da to pravo nij omogućeno Temeljnim ugovorom:
“Temeljni ugovor to ne može da obezbijedi, nego zakoni u državi moraju da obezbijede slobodu za vjersku nastavu u osnovnim i srednjim školama”, navodi se na sajtu Mitropolije crnogorsko primorske.
Nepovjerenje Vladi ili skraćenje mandata Skupštini
U skladu sa odlukom Predsjedništva DPS-a o uskraćivanju podrške Vladi, poslanički klub DPS-a će pokenuti proceduru u Skupštini Crne Gore.
U saopštenju DPS-a, nakon sjednice Predsjedništva održane u nedjelju 10. Jula, nije rečeno da li se pravne proceure u Skupštini odnose na izglasavanje nepovjerenja Vladi Dritana Abazovića ili skraćenje mandata Skupštini Crne Gore.
Izglasavanje nepovjerenja Vladi omogućilo bi formiranje nove treće Vlade sa novom parlamentarnom većinom, dok bi skraćenje mandata Skupštini označavalo zakazivanje novih parlamentarnih izbora.