Od početka pandemije korona virusa, globalni svjetski poredak upravljan rukom predvodnika liberalne demokratije, proživljava negaciju svega onoga čime su se oci liberalne misli ponosili – od Johna Lockea i Thomasa Hobbesa koji su prije više od četiri stoljeća razradili teoriju o prirodnim i stvarnim pravima čovjeka i razlikama između „legalne i ilegalne civilne vlade“, do Adama Smitha koji je do u tančine razradio principe ekonomskog liberalizma i politike slobodnog tržišta.
Ako, dakle, liberalna demokratija kao savršeni oblik ‘vladavine naroda’ nisu samo višepartizam i slobodni izbori na kojima se bira vlast većine, već je to i obaveza vlasti da ustavom, zakonima, odlukama i svakodnevnim postupcima ne dozvoli mogućnost da većina na bilo koji način uskraćuje temeljna ljudska prava manjini, onda globalni svjetski poredak zasnovan na toliko veličanim principima liberalne demokartije, već uveliko proživljava katastrofalni globalni neuspjeh. Časnih izuzetaka u tome nema. Krivci su svi oni od kojih se očekivalo i očekuje da i u vrijeme pandemije bolesti COVID-19 budu predvodnici: od Velike Britanije kao kolijevke liberalne misli, preko Sjedinjenih Američkih Država kao lidera ekonomskog liberalizma, do Evropske unije koja duže od pola stoljeća pokušava uspostaviti konvergenciju između akumulacije kapitala i liberalnodemokratskih principa o jednakosti svih i svugdje.
Zloćudnosti monopolističkog kapitalizma
Najnovija politička odluka evropskih lidera o obaveznom digitalnom obilježavanju onih koji su ne samo vakcinisani, već i vakcinisani nametnutom kapitalističkom vakcinom, tek je samo jedan u seriji poražavajučih dokaza o zloćudnosti monopolističkog kapitalizma, neovisno o tome da li je on američki, evropski ili izraelski.
Jasno je da ova kao i sve dosadašnje nepravde globalizacije ne proizilazi iz tekovina liberalne demokratije koja je teoretski zasnovana na principima jednakopravnosti između manjine i većine kako u pojedinim državama tako i u globalnoj zajednici. Riječ je prije svega o nesposobnosti ili nespremnosti svjetskih lidera i državnih institucija da vladavinu prava provode na djelu. S druge strane, tu su i sve žešći pritisci vodećih korporacija monopolističkog kapitalizma kojima je svaka akumulacija kapitala nedovoljna u odnosu na zacrtane ciljeve. A ciljevi su, kao što je poznato, što brža i što veća centralizacija moći putem što uže kružne cirkulacije kapitala ostvarenog u monopolističkom sistemu proizvodnje, raspodjele, razmjene i potrošnje svega o čemu svijet danas ovisi – od vode, struje, hrane i lijekova; preko znanja, informacija i tehnologija; do vakcine protiv korona virusa i digitalnih pasoša o vakcinaciji i porijeklu primljene vakcine.
Procvat ne-liberalne demokratije
Ma koliko je današnji svijet teško i zamisliti bez ideala liberalne demokratije kao štu su nacionalna, politička, vjerska i svaka druga jednakost; politički pluralizam i izborne slobode; vladavina prava i jednakost pred zakonom; sloboda mišljenja i neovisnost medija – aktuelna realnost nam govori da je ne-liberalna demokratija pustila duboke korijene u svim sferama društvenog života na Zapadu.
Čini se čak da je s pandemijom korona virusa neliberalna domokratije ušla u fazu punog zamaha.
Zar nisu lideri najbogatijih zapadnih zemalja uključujući i bogatije članice EU, prvi monopolizirali vakcinu protiv ove pošasti, a vakcinaciju prigrlili kao privilegiju za svoje građane? Zar državni vladari, od Amerike, Velike Britanije i Francuske, preko Njemačke, Italije, Mađarske, Poljske i Grčke, do Slovenije, Hrvatske i Srbije, gotovo svakodnevno ne pokazuju tendencije umanjivanja uloge nacionalnih i međunarodnih mehanizama suzbijanja neograničene moći? Zar donedavni američki predsjednik nije na samom odlasku imenovao sudije Ustavnog suda kako bi republikanska kontrola nad američkim pravosuđem bila što potpunija? Zar mediji ‘glavne struje’ i na Zapadu i na Istoku nisu u sve tješnjoj simbiozi s najmoćnijim korporacijama i državnim tijelima zaduženim za zaštitu nacionalnih interesa? Zar ima mjeseca u kojem liberalne demokratije (u kojima su teorijski prava svih jednaka) u „nedemokratskom svijetu“ ne svrgavaju „diktatore“ i nameću vlastitu „vladavinu naroda“?
Na koncu, zar se državne administracije liberalnodemokratskih zemalja nisu uplitale u upravljanje tržištima roba, usluga, kapitala, znanja i ljudi i prije pandemije korona virusa? Ako nisu, šta to onda bijaše politika protekcionizma i ekonomskih sankcija protiv ekonomskih ili političkih konkurenata poput Kine, Rusije, Irana, Sirije, Turske, Sjeverne Koreje, Kube, Bjelorusije… da i ne spominjemo takozvane „banana-države“i zemlje s pučističkim senzibilitetom. Da ne govorimo, takođe, o neshvatljivoj toleranciji prema neofašističkim ideolozima i eksplozivnom nacionalizmu, o rasizmu, ksenofobiji ili o imigracionim politikama.
COVID pasoši nametnuti s vrha IT i farmaceutske indusrije
Mjesecima prije virtualnog samita lidera EU kada je krajem februara data podrška prijedlogu o uvođenju „digitalnih sertifikata o vakcinaciji, koji bi se zasnivali na zajedničkim evropskim kriterijima za ulazak u zemlje članice i otvaranje društva i ekonomije nakon pandemije“, američki tehnološki i farmaceutski giganti, te Rockfeller fondacija i Fondacija Commons Project javno su putem saopštenja obznanili da „udruženo rade na izradi novog tipa COVID pasoša“ smatrajući to „uslovom za povratak međunarodnim putovanjima“. U saopštenju se govori i o „Inicijativi za akreditovanu vakcinaciju“ koja jedino može garantirati „siguran zdravstveni pasoš kojim će se pratiti status vakcinacije svake osobe, uključujući i prelaske preko granice“.
Takvi pasoši su, navedeno je, neophodni za bezbjedan povratak putovanjima, poslu, školama i životu uopšte“, a privatnost podataka je „zaštićena“. Predstavnici „Incijative za akreditovanu vakcinaciju“ ne kriju plan o centralizovanom elektronskom nadzoru nad vakcinacijom, testiranjem na COVID-19 ali i nad „drugim medicinskim podacima“. Prema pisanju američke i britanske štampe, prva verzija takvog COVID pasoša razvijena je još početkom prošle godine uz podršku Rockfeller fondacije, a putna isprava je naručena od nekoliko najvećih aviokompanija.
Za ovu priliku je posebno intrigantna završnica saopštenja američke „Incijative za akreditovanu vakcinaciju“ kojom se neskriveno zaključuje da će „vlade zapadnih zemalja, kao i aviokompanije, uskoro insistirati da putnici u međunarodnom prometu moraju imati COVID pasoše“.
Ideja o „digitalnom identitetu“ predstavljena je i na nedavnom Svjetskom ekonomskom forumu u švicarskom Davosu, a koautori i promotori su ponovo bili predstavnici iste američke „Inicijative za akreditovanu vakcinaciju“.
Nije neočekivano što se Evropska unija ni ovoga puta nije otresla hroničnog američkog kompleksa. Ali jeste čudno i zastrašujuće po samu EU što njeni lideri i briselske institucije ne odustaju od bespogovornog pristajanja na potčinjenost američkim informacionim tehnologijama, a samim tim i na američki nadzor nad svim ‘krvnim zrncima’ evropskog ekonomsko-političkog projekta ujedinjenja.
Evropska komisija će vjerovatno krajem naredne sedmice predložiti formu zajedničke putne isprave o vakcinaciji, porijeklu obavezne vakcine, mjestu i datumu vakcinacije… Taj čin se svakako čini nerazumnim, imajući u vidu da isporuke ugovorenih vakcina i dalje kasne, da masovna vakcinacija u većini zemalja Evrope nije realna prije početka ljeta, da COVAX još vegetira, te da naučno još nije dokazano da vakcinisane osobe nisu prenosioci pogubnog virusa. A o COVID pasošu kao još jednom udaru na građansku privatnost i antipodu proklamovanim „evropskim vrijednostima“, izlišno je govoriti.