Kina je uvela ograničenja i nova pravila o akademskom istraživanju porijekla novog korona virusa koje će prije objavljivanja kontrolisati i odobravati državni službenici što dovodi u pitanje vjerodostojnost kineskih naučnih radova o epidemiji ali i ukazuje na pojačane napore Pekinga da kontroliše narativ oko pandemije, pišu svjetski mediji.
Dokumenti za internu upotrebu
Kina je uvela ograničenja na objavljivanje akademskog istraživanja o porijeklu novog korona virusa u skladu s novom direktivom centralne vlade i uputama koje su objavljene a potom uklonjene s web stranica vodećih kineskih univerziteta, piše CNN.
Prema novoj politici, svi akademski radovi o COVID-19 bit će podvrgnuti višeslojnoj službenoj provjeri prije nego što budu poslani na objavljivanje. Direktiva se temelji na uputama koje je izdao Odjel za nauku i tehnologiju Ministarstva obrazovanja nakon što je 25. marta održan sastanak radne grupe Državnog vijeća za prevenciju i kontrolu COVID-19. Dokument je prvi put objavljen u petak, 10. aprila na web stranici Univerziteta Fudan u Šangaju, a potom i na stranici Univerziteta u Vuhanu.
Kad je CNN nazvao kontakt broj koji je ostavljen na kraju obavještenja, član osoblja Ministarstva obrazovanja (koji se nije htio predstaviti) potvrdio je da je izdata direktiva, ističući pak da se “to ne bi smjelo objaviti” jer je u pitanju interni dokument. Poslije toga, ističe CNN, objave na univerzitetskim stranicama su izbrisane ali je verzija ostala pohranjena u predmemoriji stranica.
Medicinski stručnjak iz Hong Konga koji je sarađivao s kineskim istraživačima na objavljivanju kliničke analize slučajeva COVID-19 u međunarodnom medicinskom časopisu rekao je da njegov rad iz februara nije bio podvrgnut takvoj provjeri. CNN napominje da su kineski naučnici od kraja januara objavili niz studija o COVID-19 u uticajnim međunarodnim časopisima i da su neka otkrića izazvala kritike o prvim reakcijama kineske vlade na epidemiju.
Kineski istraživač, koji je govorio pod uslovom anonimnosti, rekao je da je direktiva zabrinjavajući korak koji bi mogao ometati važna naučna istraživanja. “Mislim da je važno da međunarodna naučna zajednica mora shvatiti da je bilo koji časopis ili rukopis iz kineske istraživačke institucije na neki način provjeren od strane države”, rekao je istraživač.
‘Narativ je najvažniji’
Budući da je virus zarazio više od milion ljudi širom svijeta, pojedinosti o njegovom porijeklu i prvim sedmicama pandemije – kada su informacije zataškavali kineski lokalni zvaničnici – mogu se smatrati posebno osjetljivim pitanjem za Peking, ističe Gardijan (The Guardian).
Nova direktiva kineskih vlasti o provjeri akademskih istraživanja prije nego ona budu objavljena sugeriše da Peking želi strogo kontrolisan narativ o porijeklu COVID-19, smatra profesor Stiv Cang (Steve Tsang), direktor kineskog Instituta SOAS u Londonu. “U smislu prioriteta, kontrola narativa važnija je od javnog zdravlja ili pada ekonomije. To ne znači da ekonomija i javno zdravstvo nisu važni. Ali narativ je najvažniji”, rekao je Cang.
Kako još uvijek nije poznato tačno porijeklo pandemije, jedna od uobičajenih hipoteza je da je ona započela na tržnici morskih plodova, odnosno “mokroj pijaci” u Vuhanu. Naučnici su rekli da virus vjerojatno potiče od šišmiša, a zatim je prošao kroz posredničku životinju prije nego je zarazio prvog čovjeka. Naučnici vjeruju da je prijenos sličan onome kao kod izbijanja SARS-a 2002. godine. Neke kritike Kine, ističe Gardijan, usredotočile su se na to zašto vlada nije zatvorila mokre pijace nakon prethodnih izbijanja korona virusa.
Kevin Kariko (Carrico), istraživač za kineske studije na Univerzitetu Monaš (Monash), rekao je da kineske vlasti nastoje transformisati narativ ističući da je vlada učinila sve kako treba i ostatku svijeta dala dovoljno vremena da se pripremi. “Postoji želja da se porekne određeni stepen stvarnosti… Da je pandemija započela na mjestu koje je kineska vlada trebala očistiti nakon SARS-a”, rekao je.
Prije otprilike mjesec dana visoki kineski diplomati, zvaničnici i državni mediji javno su potaknuli nagađanja da bi novi korona virus mogao stići i izvan zemlje. Tako je, napominje Gardijan, glasnogovornik Ministarstva vanjskih poslova Zao Lijian bez dokaza sugerisao da je američka vojska možda virus unijela u Vuhan.
Nastavak cenzure
Čini se da kineska vlada cenzuriše istraživanja o porijeklu epidemije COVID-19, napisao je Njuzvik (Newsweek) ističući kako su kineske vlasti i ranije kritikovane zbog netransparentnosti oko korona virusa.
Prema dokumentu koji je naknadno izbrisan s web stranice kineskog Univerziteta u Vuhanu, a čiju je verziju spašenu iz predmemorije Njuzvik pregledao, navodi se da “sve akademske radove o praćenju tragova novog korona virusa prije objavljivanja mora pregledati akademski komitet škole koji će se fokusirati na autentičnost rada i na to je li (rad) prikladan za objavljivanje”. Nakon preuzimanja recenzije, navodi se u direktivi, rad će biti objavljen tek nakon što ga pregleda i odobri Ministarstvo nauke i tehnologije.
Njuzvik dodaje da se Kina ponovo suočila s unutrašnjim i vanjskim optužbama za cenzuru oko istraživanja pandemije. Poznato je, ističe list, da su lokalni kineski zvaničnici u Vuhanu prikrili informacije o početnom izbijanju, čak pritvorivši doktora Li Venlianga koji je o tome prvi izvještavao, a koji je kasnije umro od COVID-19.
Mediji su još u februaru prenosili videozapise kineskih građana koji upozoravaju da se istraživanje korona virusa cenzuriše i uklanja s interneta. “Moja je svrha osigurati da se sve ove informacije ne izgube ili brišu”, rekao je jedan od neidentifikovanih kineskih državljana sa snimka koji je prenio Njujork tajms (The New York Times). “Ne znamo koje će informacije i kada vlasti cenzurisati”, rekla je druga neidentifikovana osoba. “Pa pokušavamo biti brži od vlasti.”
Državni zvaničnici Sjedinjenih Država i drugi međunarodni lideri kritikovali su Kinu zbog netransparentnosti u vezi s pandemijom korona virusa. Organizacija za sajber (cyber) istraživanje sa sjedištem u Torontu, Sitizen lab (Citizen Lab), saopštila je početkom marta kako su kineski društveni mediji počeli cenzurisati ključne riječi povezane s korona virusom kao i kritike na vladine odgovore na krizu, napisao je Rojters (Reuters).