Visoki predstavnik međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Christian Schmidt je objavio kako se obustavlja budžetsko finansiranje stranaka koje čine vladajuću koaliciju u bh. entitetu Republika Srpska, odnosno kako im se zamrzavaju računi. Konkretno, radi se o strankama Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) i Ujedinjena Srpska, na čijim čelima su predsjednik entiteta Republika Srpska Milorad Dodik i predsjednik Narodne skupštine ovog entiteta Nenad Stevandić, bjegunci od bh. pravosuđa protiv kojih je, pored premijera Radovana Viškovića, raspisana centralna potjernica zbog sumnje na kazneno djelo napada na ustavni poredak.
Schmidt je to objavio na današnjoj vanrednoj konferenciji za medije u Sarajevu.
Kratak pregled finansiranja stranaka
Povodom ovoga, donosimo kratak pregled o tome koliko su novca ove dvije stranke dobile iz budžeta u posljednjim godinama, te koliko je to iznosilo od ukupnog iznosa za finsansiranje ovih stranaka.
Godine 2013, po podacima sa stranice Centralne izborne komisije BiH (CIKBiH), stranka Ujedinjena Srpska još nije postojala, pa je u ovoj godini obuhvaćen samo SNSD. Ta partija je tada iz budžeta raznih nivoa vlasti dobila 1.598.920,01 KM (oko 817.500 eura), a to je činilo 79,43 posto tadašnjeg ukupnog budžeta stranke.
Godinu nakon toga, SNSD je iz budžeta dobio 2.045.182,03 KM (više od milion eura).
Dvije godine kasnije, tačnije 2015, taj iznos je bio niži i iznosio je 1.485.061,16 KM (oko 760.000 eura), ali ovaj put je procenat ukupnog finansiranja bio još viši u odnosu na sve ostale SNSD-ove finansijere, cijelih 82,6 posto.
SNSD u jedanaest godina dobio više od 24 miliona
Takav trend je postojao i u godinama prije toga, pa je tako SNSD iz budžeta u periodu od 2004. do 2015. dobio 24.187.362,59 KM (više od 12,3 miliona eura), i to ju je činilo trećom strankom po redu kada je budžetsko finansiranje u pitanju. Ispred su bile SDA i SDP.
U nadolazećim godinama, SNSD je dobijao između 1,5 i dva miliona konvertibilnih maraka, dok je Ujedinjena Srpska dobijala manje iznose, i oni su iznosili od dvadesetak hiljada maraka kada su osnovani, pa sve do nešto više od 374.000 KM, koliko je Ujedinjena Srpska dobila u 2023. godini.
Prostom računicom možemo zaključiti da je samo SNSD od 2004. godine do danas dobio više od 40 miliona KM (oko 20,45 miliona eura) iz budžeta. Gotovo svake godine su ovi novci iznosili najveći dio kompletnog finansiranja, pored članarina, donacija fizičkih i pravnih lica, te drugih izvora finansiranja.
Kako se finansiraju bh. stranke?
Političke stranke, u skladu sa Zakonom o finansiranju političkih stranaka (Službeni glasnik BiH 95/12), mogu se finansirati iz budžeta BiH, entitetskih budžeta, kantonalnih budžeta i budžeta Brčko Distrikta BiH te budžeta drugih jedinica lokalne uprave i samouprave, u skladu s entitetskim zakonima.
U članu 7. ovog zakona propisan je način raspodjele sredstava budžeta BiH političkim strankama, odnosno koalicijama političkih stranaka, na način da se 30 posto sredstava dijeli jednako svim političkim strankama, odnosno koalicijama političkih stranaka koje su osvojile mandate, 60 posto sredstava dijeli se prema broju zastupničkih, odnosno delegatskih mandata koje svaka politička stranka, koalicija političkih stranaka, odnosno nezavisni kandidat ima u trenutku dodjele mandata, te 10 posto ukupnog iznosa raspoređuje parlamentarnim grupama srazmjerno broju zastupničkih, odnosno delegatskih mjesta koja pripadaju manje zastupljenom spolu.