Naučnici su stvorili sintetičke ljudske embrije koristeći matične ćelije, u revolucionarnim studijama u kojima nisu korištene jajne ćelije i spermiji.
Naučni tim, koji je predvodila Magdalena Żernicka-Goetz sa Cambridge-a i Kalifornijskog instituta za tehnologiju, te tim Jacoba Hanna s izraelskog Weizmann Instituta, postavili su dva, i dalje nerecenzirana preprint rada, na platformu BioRxiv.
Ovi radovi su potaknuli rasprave o potencijalnoj upotrebi modela embrija izvedenih iz matičnih ćelija embrija ili metodom „reprogramiranja ćelija“, odnosno kada se normalne ćelije, u laboratorijskim uslovima pod utjecajem određenih faktora, reprogramiraju u matične.
Embriji, dobijeni na ovaj način, mogu služiti kao modeli embrija u istraživanjima ranog razvoja embrija, te razloga spontanih pobačaja i neplodnosti.
Ovo je prvi put da je to postignuto korištenjem ljudskih ćelija.
Ovako dobijeni embriji se razlikuju od embrija dobijenih oplodnjom, i prema studijama na rhezus majmunima, ne mogu se razviti duže od nekoliko dana u materici. Oni nisu u potpunosti „sintetički“ jer su nastali od ćelija već postojećih embrija, ali su sintetički u smislu da nisu nastali oplodnjom.
Istraživanja na oplođenim embrijima je pomno regulisano područje nauke. Istraživanja koja koriste ljudske embrije moraju prestati najkasnije nakon 14 dana razvoja. Ovo je neizbježno ograničilo proučavanje ključnog stadija razvoja kada se embrio implantira u matericu, a koje nastupa upravo u periodu 14. dana nakon oplodnje.
Iako modeli embrija nisu isti kao oplođeni embriji, njihove sličnosti znače da bi se mogli koristiti za proučavanje aspekata reprodukcije koje naučnici trenutno ne mogu istražiti.
Istovremeno, naučna zajednica nije sigurna kako regulisati ova istraživanja i kako se odnositi pema embrijima koji nisu nastali oplodnjom, te nisu sposobni za implantaciju u matericu.
Ova istraživanja su pokrenula i niz bioetičkih pitanja i zato naučna zajednica poziva na tranparentnost istraživanja.
Piše: Jelena Kalinić / VOA