Evropska unija je Bosni i Hercegovini kroz Instrumente predpristupne pomoći IPA II od 2014. do januara ove godine alocirala 551 milion evra, navedeno je u nedavno objavljenim podacima na stranici Evropske komisije.
Kako su naveli, novac je dodjeljivan u sedam ključnih oblasti, koje se odnose na demokratiju i dobru vladavinu, vladavinu prava i ljudska prava, kompetitivnost i inovativnost, obrazovanje, zapošljavanje i socijalne politike, transport, okolinu, zaštitu klime i energetiku, te poljoprivredu i ruralni razvoj.
U okviru posebne pomoći prošle godine alocirana su 23 miliona evra za pomoć u rješavanju migracija, dok je 2018. godine EU u dva navrata dodjeljivala BiH pomoć u ove svrhe, u ukupnom iznosu od oko 13 miliona evra. Jedna odluka je osnovna vrijednosti šest miliona evra, dok je druga aneks na prvu odluku od oko sedam miliona evra. Obje odluke su donesene kako bi se izgradili smještajni kapaciteti za migrante, bila im pružena neophodna humanitarna pomoć, ali i da bi se na druge načine pomoglo bh. vlastima i agencijama da se izbore s problemom migracija. Treća odluka iz 2018. godine odnosi se na implementaciju Akcionog plana evropskih integracija, i u sklopu nje odobreno je 11 odvojenih alokacija, ukupne vrijednosti od oko 72 miliona evra. Najveći pojedinačni iznos, u visini od 30 miliona evra, alociran je za pomoć poljoprivredi i ruralnom razvoju, a drugi najveći iznos od deset miliona evra je namijenjen za podršku uklanjanju mina i minsko eksplozivnih sredstava. Sudeći prema ovim podacima, 2019. godine nije bilo alokacija za implementaciju plana evropskih integracija, što bi se moglo objasniti neimplementiranjem izbornih rezultata iz opštih izbora 2018. godine. Inače, u svim ostalim godinama bilo je više različitih programa, a 2019. je daleko “najmršavija” što se tiče odobrenih EU sredstava.
Paralelno s ovim programima, na stranci su navedena i dva programa podrške prekogranične saradnje, i to jedan Akcioni program BiH – Crna Gora, te Akcioni plan BiH – Srbija. U prvom programu posljednja odluka o alokacijama je iz 2016. godine, a u programu sa Srbijom alokacija je odobrena godinu dana ranije.
Takođe, treba imati na umu da postoje brojni regionalni projekti koji uključuju više zemalja, a inicirani su od strane više EU regionalnih programa, poput Foruma jadransko-jonskog regiona sa EU ili Foruma dunavskog regiona. U ova dva foruma BiH učestvuje i dio je regionalnih programa. Jedan od projekata u okviru jadransko-jonskog regiona je jadransko-jonski gasovod, koji sufinansira EU. Ukupna dužina ovog gasovoda iznosiće 516 kilometara kapaciteta od pet milijardi kubnih metara na godišnjem nivou, a ići će iz Albanije preko Crne Gore i BiH do Hrvatske.
Faris Kočan, istraživač na Univerzitetu Ljubljana, kaže za “Nezavisne” da je uočeno da IPA sredstva i finansijska konstrukcija od strane EU nisu problem, već apsorpcijski kapaciteti zemalja zapadnog Balkana da pripreme adekvatne projekte.
Kao primjer EU posvećenosti regionu, on ističe da će naredni finansijski period imati čak i veća sredstva za region u odnosu na ranije. Dosadašnji program težio je ukupno 11,7 milijardi evra za region, dok će naredni, od 2021. do 2027, iznositi 15 milijardi evra.
“Jedan od mogućih mehanizama za bolju iskoristivost sredstava je i regionalno povezivanje, gdje bi zemlje mogle konstruisati konzorcije i zajedno raditi, barem kad su u pitanju projekti vezani uz kulturu, demokratizaciju, mobilnost i slično”, kaže on.
Podsjeća da, osim IPA, BiH može aplicirati i u programe “Horisont 2020” za istraživanje i razvoj, COSME za razvoj malih i srednjih preduzeća, EIDHR, za razvoj demokratije i ljudskih prava, te kroz programe “Evropa za građane” i “Kreativna Evropa”.
Novac dobilo sedam oblasti:
- Demokratija i dobra vladavina
- Vladavina prava i ljudska prava
- Kompetitivnost i inovativnost
- Obrazovanje, zapošljavanje i socijalna politika
- Transport, okolina, zaštita klime i energetika
- Poljoprivreda
- Ruralni razvoj