Posmatrači širom svijeta bili su zapanjeni što vide nasilne demonstrante koji upadaju u zgradu američkog Kongresa na Capitol Hillu u očajničkom, nasilničkom pokušaju da preokrenu legitimne predsjedničke izbore i osiguraju drugi mandat za odlazećeg predsjednika Donalda Trumpa, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RFE/RL) na engleskom jeziku.
Ali komentatori sa ekstremne desnice političkog spektra u istočnoj Evropi i na Balkanu umnogome su bili ohrabreni onim što su vidjeli. Mnogi su napravili pauzu od pravoslavnog Božića koji se obilježava 7. januara kako bi signalizirali solidarnost sa izgrednicima od kojih su mnogi mahali konfederalnim zastavama.
Andreas Umland, koji je mnogo pisao o političkom ekstremizmu širom svijeta na Facebooku je napisao da Trumpa ne vodi ideologija kao mnoge druge desničare širom svijeta.
“Pojmovi kao što je ‘fašista’ njemu ne zvuče dobro, pošto pretpostavljaju minimalni stepen ideološke informisanosti koja nedostaje Trumpu”, napisao je Umland. “Ipak, njega ekstremna desnica voli – ne samo u Sjedinjenim Državama, već i širom svijeta.”
Anton Šehovcov, predavač na Univerzitetu u Beču koji je specijalizovan za neonacizam i druge ekstremističke pokrete u Rusiji i dalje, slaže se, govoreći da se Trump uklapa u “savremeni populizam desnice u Evropi” koji se “bazira na kombinaciji nativizma, autokratije i populizma”.
“Ne samo da oni operišu unutar okvira demokratije”, napisao je u eseju za magazin Eurozine, “oni takođe tvrde da su bolje demokrate – što je ideja protiv establišmenta koja rezonuje sa mnogim nezadovoljnim glasačima”.
Širok spektar desničarskih ličnosti u istočnoj Evropi i na Balkanu nalazi podršku za svoje stavove u nasilju koje su mogli da vide u Sjedinjenim Državama.
Sergi Korotkik, vođa ultradesničarskog ukrajinskog pokreta Azov, koji je State Department SAD-a označio kao “nacionalističku mrziteljsku grupu” pozdravio je nemire u Americi otvorenim rasističkim govorom.
“Bijelci su konačno odlučili da djeluju i preuzimaju zgradu na Capitolu”, napisao je na Telegramu. “To je dobro, iako ovaj put možda ne bude ništa od toga. Ali, mislim da nam to daje šansu. Bijelci su još uvijek tu, mi znamo šta treba da radimo.”
Takođe u Ukrajini, Andrij Portnov, bivši zastupnik i zamjenik šefa kabineta proruskog predsjednika Viktora Janukoviča, kojeg su 2014. svrgnuli narodni protesti, napisao je na Telegramu da je “ustanak” u Washingtonu “bio bruka i sramota banana republike”.
“Svako dalje veličanje našeg lokalnog puča izgleda još smiješnije i još marginalnije [nego prije]”, napisao je.
U Bjelorusiji, koja je poprište protesta od osporavanih predsjedničkih izbora u avgustu kojima je dat šesti mandat tvrdokornom lideru Aleksandru Lukašenku, kanal na Telegramu koji ga podržava, pokušao je da prikaže dvostruke standarde u opisivanju bjeloruskih protesta i nemira u Washingtonu.
“Nazovimo ovo pravim imenom. To nije bila pobuna nego ‘mirni protesti koje štiti 2. amandman Ustava’”, pisalo je na ovom kanalu, pozivajući se na odredbu u američkom ustavu koja štiti pravo na nošenje oružja. “To nije bila pobunjena svjetina, već ‘borci za demokratske vrijednosti’. To nije bio pogrom u Capitolu, već ‘edukativni izlet s interaktivnim elementima'”.
Naglasak mnogih objava na tu temu bio je da je Bjelorusiji bolje pod čeličnom pesnicom kojom od 1994. vlada autoritarni Lukašenko, nego što bi bilo da slijedi liderstvo zapadnih liberalnih demokratija.
Prosrpski i proruski šef crnogorskog Pokreta za promjene (PZP), poslanik parlamenta Nebojša Medojević – Trumpov entuzijasta i oštroumni zagovornik različitih teorija zavjere duboke države na globalnom planu koji je COVID-19 opisao kao zavjeru “globalnih satanista” – na Twitteru je opisao Trumpa kao “prvog američkog predsjednika od Kennedyja koji se suprotstavio dubokoj državi i vladarima iz sjene.”
“Morali su organizovati veliku izbornu krađu i uništiti demokratiju kako bi ga zaustavili”, napisao je Medojević, podržavajući opšte opovrgnute tvrdnje o prevari na američkim predsjedničkim izborima u novembru.
Dešavanja u Washingtonu možda su najviše odjeknula među desničarima i nacionalistima u Srbiji. Nikola Sandulović, vođa male nacionalističke Republikanske stranke, na Twitteru je objavio fotografiju Trumpovih podržavalaca koji su narušavali statuu bivšeg američkog predsjednika Geralda Forda u okrugloj sobi na Capitolu sa natpisom velikim slovima: “Miris slobode, pravde i istine”.
Takođe je objavio dio iz dokumenta bivšeg Trumpovog advokata Sidneya Powella tvrdeći da sadrži dokaze o miješanju SAD u izbore u Srbiji preko kompanije za usluge na izborima Dominion. Powellova tvrdnja o navodnoj umiješanosti Dominiona u izbornu krađu je diskreditovana.
Nacionalistička stranica na Twitteru Slobodni Boem napisala je: “Nije važno ako Amerika padne sada ili za sto ili petsto godina. Srbija će biti tu da gleda”.
Slično tome, nacionalistički Srpski info štab Twitter stranica pohvalio je nasilje u Washingtonu rekavši da je ono pokazalo da “globalni režiseri” moraju odmah promijeniti stvari u Americi “diktaturom”.
“Ali to takođe znači da postoji otpor”, piše dalje u objavi. “Pokret otpora.”
Srpski nacionalista Dejan Berić, koji se borio zajedno s ruskim plaćenicima u istočnoj Ukrajini objavio je video na YouTube-u pozivajuće američke snage za sprovođenje zakona da ne posežu za nasiljem protiv “mirnih demonstranata” ili da krše njihovo pravo da “izraze svoje nezadovoljstvo vladom”.
Dalje sarkastično kaže da odbija da prizna novoizabranog predsjednika SAD-a Joea Bidena i poziva na sankcije protiv svih koji to učine.
Piše: Robert Coalson (RFE/RL Ukraijnski, Balkanski, Ruski i Bjeloruski servisi doprinijeli su pisanju ovog članka)