Voljena maskota 14. zimskih olimpijskih igara u Sarajevu dočekuje goste raskošnog istoimenog hotela na Jahorini. Hiljade gostiju se zimi budi u „Vučku“, a na hodnicima ih sa osmijehom dočekuje vlasnik Aleksandar Bato Prović sa Pala. On svakodnevno patrolira hotelom, ne propuštajući prijem nijednog gosta.
Aleksandar sa ocem Milomirom već dvadesetak godina upravlja „Vučkom“ i apartmanskim kompleksom koji su proteklu deceniju gradili sa investitorima iz Srbije i Rusije jer nisu mogli sami finansirati izgradnju.
No, početni kapital Provići nisu pronašli u privatnoj imovini drugih biznismena, nego u vlasništvu Bosne i Hercegovine (BiH). Novinari Centra za istraživačko novinarstvo (CIN) otkrivaju da im je Opština Pale, ignorišući državne zakone, dodijelila stari olimpijski hotel „Vučko“ i vrijedno državno šumsko zemljište na kojem su izgradili apartmane. Kada su Provići u taj posao uključili investitore, njihove milione maraka trošili su na svoje potrebe, uvjeravajući ih da novac ulažu u dogovorenu gradnju.
„Uložio sam 13 miliona, a vraćeno mi je 235 hiljada KM”, kaže za CIN investitor Dragan Đordan.
Provići su od Đordana prikrivali milionske kredite koje su vraćali njegovim novcem, stavljajući zajednički objekat sa apartmanima pod hipoteku kod Investiciono-razvojne banke Republike Srpske (IRBRS). Kredite su podizali 2009. i 2012. godine, a posljednji su dobili na osnovu falsifikovane dokumentacije. Odobrili su ih njihovi poznanici i gosti Hotela „Vučko“, tadašnji premijer RS-a Aleksandar Džombić i aktuelni predsjednik Milorad Dodik.
Provići nisu redovno vraćali kredite pa je dug prema IRB-u do maja 2022. godine narastao na 12 miliona KM. Dio novca im je dodijeljen iz sredstava Evropske investicijske banke (EIB) čiji povrat garantuje država. Provići su profitirali, a BiH i dalje vraća njihov kredit.
„Šta je onda tu vama ili nekome sporno? Država vraća i država će naplatiti ovo”, opušteno komentariše svoje dugove Aleksandar Prović.
Okružno tužilaštvo u Istočnom Sarajevu je na temelju Đordanove prijave vodilo istragu za privredni kriminal i falsifikovanje dokumentacije za kredit kod IRB-a, ali je istraga obustavljena zbog nedostatka dokaza.
Biznis na otuđenoj državnoj imovini
Jahorinu svake godine posjete stotine hiljada turista iz cijelog svijeta. Desetine hiljada tokom zimske sezone odsjedaju u kompleksu kojim upravljaju Provići. U jednom od dva objekta je smješten stari hotel „Vučko“ sa apartmanima, restoranom, wellness i spa-centrom, tri konferencijske sale i sportskim terenima, a u drugom su lamele sa luksuznim apartmanima.
Provići su prije dvadesetak godina preuzeli stari hotel koji je izgrađen za potrebe Zimskih olimpijskih igara 1984. godine. Željeli su kompleks proširiti novim apartmanima, ali nisu imali novac jer su već bili u dugovima zbog renoviranja hotela.
Tražeći poslovne partnere, slučajno su upoznali Dragana Đordana, Tuzlaka koji već tri decenije vodi uspješan građevinski biznis u Rusiji. On je 2007. godine kupio apartman u „Vučku” i skoro dvije godine kasnije došao da obiđe svoju nekretninu. Tada je upoznao Milomira Provića i sa njim podijelio svoju priču o uspjehu.
Đordan kaže da mu je Prović ubrzo predložio da investira u gradnju apartmana u krugu „Vučka”. Sa planom gradnje je bio upoznat i Provićev rođak Mirko Tica iz Srbije, kojem je Đordan vjerovao jer je s njim ranije sarađivao.
„Ideja je bila da oni (Provići, op. a) žele da grade. Znači, da oni imaju zemlju i imaju projekat, a da ostali finansiraju”, kaže Đordan, prisjećajući se da je prihvatio ponudu ne sumnjajući u uspjeh. I Tica je dogovor opisao kao perspektivan projekat, zamišljen kao biznis tri porodice.
Tako su Đordan i Tica 2010. godine potpisali ortački ugovor sa firmom Aleksandra i Milomira Provića „B&B Vučko”. Njime su se obavezali da će uložiti po 3,1 milion KM u prvu fazu gradnje apartmana i da će nakon toga nastaviti srazmjerno ulagati kako bi završili gradnju.
Osnovali su firmu „Club Aparthotel Vučko” u koju su dogovorili ulagati i uplaćivati novac. Plan je bio da uloženo vrate prodajom apartmana, a da dobit firme podijele njihova djeca kao suvlasnici u ovoj firmi: Ticine kćerke Gordana Stanković i Maja Uskoković, djeca Milomira Provića Ana Kovačević i Aleksandar Prović i Draganov sin Bojan Đordan.
„Dogovor je bio da potpuno čisto, odgovorno i profesionalno napravimo našim potomcima uslove da imaju ozbiljan projekt i dividende iz poslovanja preduzeća”, kaže Đordan.
Provići u prvoj fazi gradnje nisu imali novac pa su ponudili zemljište i infrastrukturu vrijednu 3,1 milion KM, što su Đordan i Tica prihvatili.
Međutim, novinari CIN-a otkrivaju da su oni postali vlasnici zemljišta i Hotela „Vučko“ iako je to bila državna imovina koja po Zakonu o privremenoj zabrani raspolaganja državnom imovinom BiH nije mogla preći u privatno vlasništvo.
Provićeva firma „B&B Vučko” je od Opštine Pale 2006. godine dobila na korištenje državno šumsko zemljište od 15.218 kvadrata za više od pola miliona maraka.
„To je na štetu države”, kaže Ismet Velić, državni pravobranilac. Dodaje da općine mogu raspolagati samo građevinskim zemljištem koje je u njihovom vlasništvu, ali ne šumskim i poljoprivrednim koje je vlasništvo BiH. Uprkos tome, Pravobranilaštvo RS-a je dalo pozitivno mišljenje o dodjeli zemljišta.
U posljednjih 17 godina ovo zemljište je iscijepano u manje dijelove. Dio od skoro četiri hiljade kvadrata, za koje su se Provići obavezali unijeti u zajednički projekat sa Đordanom i Ticom, procijenili su na četiri puta višu cijenu nego što su platili Opštini za cijelu parcelu.
„Da sam marku platio zemlju, moja je stvar”, kaže Aleksandar Prović.
U Opštini Pale su ignorisali višestruke upite novinara CIN-a o dodjeljivanju zemljišta „B&B Vučku”.
Na sličan način Provići su dobili i stari hotel „Vučko” koji je Skupština Opštine Pale 1991. godine odlukom oduzela od preduzeća „ZOI 84”. Provići su preko Opštine preuzeli hotel 2000-ih zajedno sa tadašnjim partnerom Slovencem Bojanom Križajem, bivšim jugoslovenskim skijašem s kojim su u međuvremenu raskinuli saradnju.
Križaj je novinarima samo kratko rekao: „Nemojte praviti nevolje i meni i sebi kroz tu priču”.
Javno preduzeće „ZOI 84” je tužilo Opštinu Pale, ali u procesu koji je trajao 20 godina nisu uspjeli vratiti hotel. Okružni privredni sud u Istočnom Sarajevu je 2012. godine donio konačnu odluku kojom je hotel ostao u vlasništvu firme „B&B Vučko”.
„To je bila politička odluka”, tvrdi za postupke Skupštine Opštine Pale iz 1991. godine penzionisana sekretarka preduzeća „ZOI 84” Vesna Tošić.
Aleksandar Prović ne negira da ima dobre veze sa političarima na Palama i u Banjoj Luci, ali kaže da mu niko nije ništa poklonio i da nije bilo nikakve korupcije: „Ko god je tražio, mogao je da dobije. Nije morala biti nikakva politička linija.“
U detalje partnerskog ugovora od početka je bila upućena sarajevska notarka Vesna Softić. Novinarima CIN-a je rekla da su Đordan i Tica vjerovali partnerima u BiH.
„Očigledno su oni imali novac koji su htjeli i mogli da investiraju. (…) Ovdje su ovi odavde raspolagali, ali me je povremeno znalo čuditi da je postojalo toliko povjerenje. To su sve milionske cifre”, rekla je Softić.
Gradnja apartmana je počela 2009. godine, nedugo prije potpisivanja ortačkog ugovora i činilo se da sve ide u skladu sa dogovorom partnera. Povremeno im je trebao novac za nastavak gradnje pa su kod notarke dopunjavali i ovjeravali anekse ugovora o dodatnim finansijskim ulaganjima.
Đordan nije sumnjao u partnere: „Izgledalo bi nevjerovatno da toliko ljudi učestvuje u lažnom prikazivanju i prevarama sa umišljajem od samog početka”.
Kasnije će se ispostaviti da je novac u cijelosti uplatio samo on. Tica je uplatio polovinu dogovorenog iznosa, a ulaganje Provića je ostalo samo mrtvo slovo na papiru.
To nije jedini poslovni potez koji su im Provići sakrili. Zemlja koju su trebali uložiti u investiciju je bila u vlasništvu njihove firme „B&B Vučko“. Prema ugovoru, trebali su je dati firmi „Club Aparthotel Vučko“, ali su joj je umjesto toga prodali 2011. godine za skoro pola miliona maraka. Zemlja je plaćena Đordanovim i Ticinim novcem, a Provići su ga isplatili sebi.
„Htjelo mi se da prodam i prodao sam”, rekao je novinarima Prović.
„Nismo ni shvatili tu situaciju. Kako je to moguće?”, kaže Đordan koji sedam godina nije znao za prodaju.
Na ovoj zemlji su građeni prvi apartmani, a Provići su je iscijepali i iskoristili kao zalog za dobijanje hipotekarnog kredita u IRB-u. I to su uradili bez znanja partnera.
„To je totalno mimo pravila, pogotovo to neko cijepanje gotovog objekta. To je tamo trebao pored njih neko biti pa im svaku radnju kontrolisati“, kaže notarka Softić koja je ovjeravala ugovore investitora.
Lažni dokumenti u Investiciono-razvojnoj banci RS-a
„B&B Vučko” je do 2010. godine „Hypo banci“ dugovao milione. Provićima je trebala finansijska pomoć kako bi vratili dugove pa su se obratili Investiciono-razvojnoj banci u kojoj je sa pozicija premijera i ministra finansija RS-a te predsjednika i člana Kreditnog odbora o kreditima odlučivao njihov dugogodišnji porodični prijatelj Aleksandar Džombić.
Prović kaže da je Džombić bio od pomoći jer je kao funkcioner “prepoznao da Jahorina može biti destinacija iz koje se može izvući dosta”.
No, pomoć je tokom razvoja posla sa hotelom stizala sa svih nivoa vlasti u RS-u. „Čak smo dobijali ne samo podršku stvarno od opštine, nego i od Ministarstva, od tadašnje i vlade, mislim da je tad bio premijer Dodik, i od svih ostalih koji su dolazili“, kaže Prović.
Prema CIN-u dostupnim izvještajima o noćenjima u Hotelu „Vučko“, Milorad Dodik i predstavnici institucija RS-a su često uživali u jahorinskoj bajci, a računi su ispostavljani budžetu entiteta.
„Ja kažem samo jednu stvar – da smo ja i moj otac, a pogotovo otac, jako dobre odnose gradili sa svim političkim strukturama, sa svim političarima, odnosno nikad nismo bili ni u jednoj partiji, ali smo vrlo korektne odnose imali uvijek sa svima koji su bili na vlasti“, objašnjava sin Prović.
Prema dokumentu istražnih organa Republike Srpske, Džombić je kao tadašnji entitetski ministar finansija i član Kreditnog odbora IRB-a porukama požurivao Bojana Golića, tadašnjeg direktora IRB-a, da odobri kredit od pet miliona KM.
„Ubrzaj ‘Vučka’! (…) Hitno je”, napisao je Džombić 21. decembra 2009. Goliću koji mu je odgovorio: “Važi, zvali su me i za to. (…) ‘Vučko’ će ići na prvi kreditni.”
Četiri dana kasnije Dodik, koji je kao tadašnji premijer RS-a obavljao dužnost predsjednika Kreditnog odbora IRB-a koji donosi odluke o dodjeli velikih zajmova, potpisuje i odobrava kredit firmi „B&B Vučko” od pet miliona KM za refinansiranje ranijih dugova i gradnju wellness i spa-centra.
Dodik i Golić se nisu javljali na pozive novinara CIN-a.
Džombić nije htio govoriti novinarima o svom radu u IRB-u zbog krivičnog procesa koji se vodi protiv njega. Optužen je da je 2012. dodijelio kredit od 19,4 miliona maraka zvorničkoj firmi „Energolinija“ iako je bio svjestan da kredit neće moći biti vraćen zbog nesolventnosti firme.
Džombić je 2012. godine kao premijer RS-a i predsjednik Kreditnog odbora IRB-a firmi „B&B Vučko” odobrio još jedan poduzetnički kredit od šest miliona KM za vraćanje ranijeg duga. To su bila sredstva Evropske investicijske banke za koje se BiH zadužila kako bi finansirala investicijske projekte preduzeća u RS-u.
„Ja koliko se sjećam, ta sredstva nisu bila raspoloživa za refinansiranje nekih obaveza, kreditnih obaveza. Možda je bilo refinansiranje u nekom dijelu vezano za kupovinu nekih mašina pa obaveze prema dobavljačima već ranije kupljenih mašina, ali nije bilo mogućnosti za refinansiranje nekih postojećih kreditnih obaveza“, rekao je Milenko Pavlović, tadašnji direktor IRB-a koji je primio kreditni zahtjev firme „B&B Vučko”.
Kao garanciju za prvi kredit IRB-a stavljeni su šumsko zemljište i Hotel „Vučko“ koje su Provići dobili od Opštine Pale, a za drugi imovina Provićevog oca Milomira i njegovih firmi C-PROVEX i „Elit“ te objekt sa apartmanima u izgradnji firme „Club Aparthotel Vučko“ koji je tada procijenjen na 7,6 miliona KM.
Novinari CIN-a otkrivaju da je drugi kredit odobren na osnovu falsifikovane dokumentacije o zalaganju nekretnina firme. Naime, Provići su 2012. godine IRB-u dostavili krivotvorenu odluku Skupštine zajedničke firme „Club Aparthotel Vučko” u kojoj piše da firma pod hipoteku stavlja apartmane koje su gradili sa Đordanom i Ticom.
Prema dokumentaciji koju su dostavili IRB-u, objekat u izgradnji je pod hipoteku stavila Ana Kovačević, sestra Aleksandra Provića koja je u to vrijeme bila direktorica firme „Club Aparthotel Vučko”.
Ona je potpisala dokumente u kojima tvrdi da su suvlasnici firme na vanrednoj skupštini u martu 2012. godine „konferencijskom vezom” odobrili zalaganje imovine. Međutim, niko od suvlasnika nije prisustvovao ovoj skupštini niti potpisao saglasnost firme za zalaganje imovine. Ispostavilo se da je Kovačević tu saglasnost sačinila pet mjeseci ranije i dodala zahtjevu za kredit.
Za CIN nije govorila.
No, Đordan i Tica su za hipoteku saznali tek 2015. godine kada je IRB blokirao račune njihovog partnera – firme „B&B Vučko” – zbog neredovnog plaćanja kredita. Odmah su se sastali na Skupštini firme „Club Aparthotel Vučko” na kojoj su izjavili da nikada nisu odobrili založiti imovinu. Tada su uvidom u finansijske knjige otkrili da je „B&B Vučko” otplaćivao kredit njihovim novcem.
„Postupak koji je kod zasnivanja hipoteke učinjen je protuzakonit i insinuira kriminalne radnje. Ja kao čovek ne mogu to da shvatim”, izjava je Tice, navedena u stenogramu Skupštine.
Hipoteku na ovaj kredit je ovjerila notarka Gordana Gerdijan iz Banje Luke, što je bilo neobično notarki Softić koja je do tada radila na njihovim ugovorima: „Znači, nešto nisu htjeli da se zna. To je već meni bio znak da tu nešto nije kako treba.”
Gerdijan je rekla da ništa nije radila mimo odluka IRB-a koji je prvi utvrđivao zakonitost dokumentacije: „Kako da ja znam da su to lažni dokumenti, potpisani sa pečatom i ostalo, ako je banka tamo imala njihov kreditni odbor, reference?“
Vraćanje duga partnerima
Milomir i Aleksandar Prović su dio dugova prema investitorima priznali pred notarkom Softić. Kako bi im vratili dugove, obećali su u zajedničku firmu prebaciti Hotel „Vučko“ sa zemljištem i pratećim sadržajima. To nisu mogli jer su ove nekretnine bile pod hipotekom „Hypo banke“, a nisu to uradili ni kada su skinuli hipoteku 2022. godine.
Novim kreditom IRB-a su trebali zatvoriti stare kredite „Hypo Alpe-Adria-Bank“ koje su uzimali prije posla sa Đordanom i Ticom, ali to nije bilo moguće jer su zaduženja višestruko premašivala iznose koje su osigurali kreditom IRB-a.
„Veći dio kredita je zatvoren, ali nije u cijelosti”, priznao je Prović novinarima.
Rukovodstvo IRB-a nije objasnilo novinarima CIN-a po kojem osnovu su ocijenili da je firma „B&B Vučko“ mogla vraćati novi kredit. Tvrde da nisu napravili propuste pri dodjeli kredita.
Bivši direktor Pavlović kaže da je nastojao da Banka ne ulazi u krupne rizike, znajući da bi je to moglo „itekako koštati“. „Tadašnji Centar za rizike (odjeljenje Banke, op. a) je cijenio da bi se izgradnjom tog hotela i stavljanjem pod hipoteku taj kredit mogao adekvatno i vraćati“, rekao je dodavši da su, u konačnici, o svemu odlučivali predstavnici Vlade RS-a.
Novinari CIN-a otkrivaju da je IRB dostavljao EIB-u pogrešne podatke o namjeni i potrošnji kredita.
„Na temelju informacija koje je finansijski posrednik u to vrijeme dostavio EIB-u, svrha kredita je bila kupovina materijalne imovine – modernizacija kuhinjske opreme, modernizacija hotelskog interijera, izgradnja konferencijske dvorane i bazena, modernizacija restorana, sportskih objekata, izgradnja kongresnog centra, ulaganje u obrtna sredstva“, odgovorili su CIN-u iz EIB-a.
U ugovoru između firme „B&B Vučko” i IRB-a je pak navedeno da će firma koristiti preko tri i po miliona maraka kredita za zatvaranje ranijih dugova, a manji dio za izgradnju sportske dvorane i bazena. Međutim, izgradnju sportske dvorane i bazena platio je investitor Đordan.
Iz IRB-a su za CIN u maju 2022. godine potvrdili da im „B&B Vučko“ duguje skoro 12 miliona maraka. Iz Banke nisu odgovorili na pitanje o aktuelnom stanju duga sredinom 2023. godine.
Banka je tužila firmu 2015. godine, ali je postupak u toku. U međuvremenu država BiH vraća kredit jer se na to obavezala EIB-u.
Đordan je Okružnom tužilaštvu u Istočnom Sarajevu prijavio Proviće za falsifikovanje dokumentacije, ali istragu je obustavila tužiteljica Halida Vrabac.
„Ja prosto sumnjam da bi IRB dozvolio kredit da su bile u pitanju falsifikovane isprave. (…) Nije jednostavna procedura i ne daju oni baš tek tako tolike iznose novca”, rekla je Vrabac.
Ona nikad nije saslušala Ticu i Đordana, ali je zaključila da su oni „prećutno pristali” založiti imovinu iako ima ovjerenu odluku Skupštine na kojoj su se izjasnili da nisu.
Izvlačenje novca
Kada su Đordani 2015. godine saznali za dugove i zaduženja kod IRB-a, počeli su sumnjati u partnere. Zatražili su od računovodstva firme „Club Aparthotel Vučko“ izvještaje o svim tokovima novca. Iako je Bojan Đordan najveći pojedinačni vlasnik firme, on kaže da je tri godine čekao ove podatke jer su Tica i Provići uporno sprečavali i blokirali dostavljanje podataka.
Kada ih je napokon dobio, podaci su pokazali da su samo Đordani investirali u gradnju više od 12 miliona maraka, uz dodatne pozajmice, a Tica tek polovinu ugovorenog novca – oko pet miliona maraka. Provići nisu uložili ni zemlju ni novac, dok su novac investitora koristili uglavnom za svoje potrebe.
„Mi smo bili u šoku”, prisjetio se Đordan koji je bio ubijeđen da njegovi partneri ulažu po dogovoru. On kaže da ne zna gdje je iz firme nestalo više od 5,6 miliona KM prihoda od prodaje apartmana.
Računovodstveni izvještaji su pokazali da su Provići više od 1,7 miliona maraka iz firme „Club Aparthotel Vučko” na svoju ruku uplatili firmi „B&B Vučko”. Naime, dok je tekla gradnja apartmana u tzv. lamelama A, B i C, uporedo su gradili apartmanski objekat zvani „uglovnica“ uz stari hotel „Vučko”. Novac za izgradnju „uglovnice“ su uzimali iz zajedničke firme tako što su na papiru povećavali količine građevinskog materijala za gradnju lamela.
„Znači, gradili smo i ono što nismo trebali”, prokomentarisao je Đordan.
Slobodan Perić, uposlenik „Cluba Aparthotela Vučko” koji je nadzirao gradnju lamela, u nalazu o nadzoru je naveo da su ugrađivani materijali u „uglovnici“ po zahtjevu Aleksandra Provića potpisivani kao radovi na lamelama A, B i C.
Računi i izvještaji nadzornih organa su, između ostalog, pokazali da su Provići preko firme „Club Aparthotel Vučko” na „uglovnici“ finansirali: elektroradove, ugradnju grijanja, kartičnih sistema i videonadzora, montažu prozora i opremanje apartmana.
Aleksandar Prović kaže da je svojim novcem iz poslovanja firme „B&B Vučko” plaćao radove na „uglovnici“, ali novinarima nije ponudio dokaze: „Ja ne volim da ja raspravljam o tome da li ja imam dokaz”. Iako je obećao, on CIN-u nije dostavio nijedan dokaz za svoje tvrdnje.
Međutim, bivši finansijski direktor „Vučka“ Zoran Miljuš se prisjeća da je formiran tim koji je uradio analizu koja je pokazala da je tokom gradnje plaćano više građevinskog materijala u odnosu na ono što je ugrađeno u objekat: „Mislim da su tada nastali najveći problemi“.
Istovremeno, u finansijskim izvještajima je netačno prikazivano da Tica ulaže jednako kao i Đordan. Ostao je dužan nešto manje od polovine novca za koji se obavezao i dogovorio da će uložiti.
„Svako ima svoju tačku gledišta – ko je regularno poštovao svoje obaveze, ko nije bio u mogućnosti da ih poštuje ili hteo da ih poštuje”, rekao je Tica.
On je 2021. godine u privatnoj parnici tužio „Club Aparthotel Vučko“ i Osnovni sud na Sokocu je naložio firmi da isplati dug od 4,4 miliona maraka naknade. Time mu je priznato pravo da se na ime duga za ulaganja upiše kao vlasnik apartmana. Tokom 2022. godine Tica je bez Đordanovog znanja prodao više od 80 potpuno ili djelimično izgrađenih apartmana firmi „Real Estate Jahorina“.
Tražeći naplatu svog duga, i Đordan je pred istim sudom pokrenuo privatnu parnicu protiv firme. Kaže da je tokom suđenja priložio iste dokaze iz računovodstva firme kao i Tica, ali je njegova tužba odbijena. On se na ovu odluku Suda žalio, žalba je prihvaćena i sada se čeka početak novog postupka u Osnovnom sudu Sokolac.
„Dao sam više od 13 miliona KM sa 63 uplate sa mog privatnog računa na koje sam prethodno uredno platio sve poreze. Vratili su mi svega 235.000 KM”, kaže Đordan.
„Možda neće nikad ni naplatiti ništa“, smatra Prović.
Đordan se i dalje pred bh. sudovima bori naplatiti dug sa kamatama, ali tvrdi da sudije i tužioci ne prihvataju njegove dokaze na šta je upozorio bivšu predsjednicu RS-a Željku Cvijanović i sadašnjeg predsjednika Milorada Dodika.
„To je sramota i ogromna poruka svima koji uđu u ovakvu situaciju. Oni nisu zaštićeni. Pravdu teško mogu dobiti. Društvo je visoko korumpirano. To je, jednostavnije rečeno, običan kriminal i prevara.“
